اگرچه مفهوم کیفیت زندگی جنبه ی شخصی دارد ولی در افراد مختلف از عوامل یکسانی برخوردار است بطور کلی برای سنجش و تعریف مفهوم کیفیت زندگی دو معیار ذهنی و عینی در نظر گرفته میشود.)دوامی،.1379).

عامل ذهن یه کیفیت قالبا با اصلاحاتی چون احساس رضایتمندی، رفاه و اسایش و خوشحالی توصیف میگردد به طور کلی منظور از شاخص های ذهنی، برداشت ذهنی و ارزش یابی قضاوت فردی از وضعیت زندگی شخصی است و مرتبط با فرایند های درونی است . سنجش بر پایه ی معیار های عینی ابتدایی و ناقص میباشد چراکه معیارهای بیولوژیکی و فیزیکی برای مدت طولانی تر نمی توانند بیانگروضعیت زندگی فرد باشند )رویلون[2]،2006.)اسپیلکر ارزیابی کیفیت زندگی را از سه سطح متقابل و پیوسته توصیف میکند:

الف- ارزیابی کلی سلامتی

ب- ابعاد وسیع مانند ابعاد جسمی، بیولوژیکی،اقتصادی و اجتماعی

ج- اجزای هر بعد

در ساختار مراقبتهای بهداشتی امروزی، استفاده از کیفیت زندگی به عنوان یک معیار به منظور اختصاص دادن منابع مراقبتهای بهداشتی بیان شده است. توزیع این منابع بر پایه پیش بینی کیفیت زندگی گمراه کننده است.لذا به دلیل اینکه استفاده از متدهای علمی برای ارزیابی کیفیت زندگی در مراحل اولیه ان میباشد و معیار استاندارد خوبی برای ارزیابی وجود ندارد . احتیاط در بکار گیری معیار های کیفیت زندگی به منظور اختصاص دادن منابع مراقبتهای بهداشتی ضروری است. در ارزیابی محققان باید به سوالات زیر پاسخ دهند.:

*چه کسی ارزیابی کیفیت زندگی را انجام میدهد؟

*کجا و چه زمانی باید کیفیت زندگی ارزیابی گردد؟

*با چه هدفی اطلاعات جمع اوری شده اند؟

*ایا ابزار ارزیابی قابل اعتماد معتبر و حساس است؟

در علوم پزشکی اندازه گیری کیفیت زندگی کاربردهای زیر را دارا است

*تعیین کارایی درمان های مختلف

* ارزیابی خدمات بهداشتی و اولویت بندی انها

*سیاست گذاری و تخصیص  منابع

*بهبود روابط پزشکی و بیمار با افزایش درک متقابل از بیماری و درمان ان

*پژوهش انچه اخیرا در علوم پزشکی مورد استقبال واقع شده است بررسی کیفیت زندگی در گروهای خاص از

بیماران میباشد(مری.،2007).

نحوه ی اندازه گیری کیفیت زندگی در علوم مختلف متفاوت است به عنوان مثال روانشناسان از شاخصی به نام مقیاس رضایت از زندگی(Life satisfaction scale) به وفور استفاده میکنند .این مقیاس توسط داینر تهیه شده است پرسش نامه کوتاهی مشتمل بر 5 سوال است که بیانگر نوع نگاه متخصصان این حوزه به بحث کیفیت زندگی است. هر یک از سوالات طیفی رتبه ای از امتیازات از کاملا مخالف ،مخالف، نسبتا مخالف، نظری ندارم، نسبتا موافق ، موافق و کاملا موافق را شامل میشود ای سوالات عبارت ان از:

*زندگی من در بیشتر جنبه ها با ایده ال هایم تطبیق دارد.

*شرایط زندگی من عالیست

*تا اینجا چیزهایی که در زندگی خواسته ام بدست اورده ام

اگر میتوانستم در زندگی به عقب برگردم  تقریبا هیچ چیز را عوض نمیکردم (طارمیان،.1386).

احساس کارایی شخصی و کیفیت زندگی:

احساس کارایی شخصی بر گرفته از نظریه اجتماعی /شناختی بندورا است. احساس کارایی شخصی عبارت اند از:احساس توانمندی در خصوص انجام و کنترل اموری که بر زندگی اثر میگذارند . احساس کارایی شخصی میتواند همچنین به معنای توانایی سازماندهی و کنترل هوشیار بر روی افکار ، احساسات و اعمال در موفقیت های اتی باشد. بنابر این میتواند در موفقیت های مختلف از قبیل موفقیت های استرس زا مفید و ره گشا باشد. دلیل دیگری که باعث شده که احساس کارایی شخصی به عنوان عامل اثر گذار برکیفیت زندگی بکار گرفته شود ، توانایی  ان در کنترل استرس و افسردگی در زندگی میباشد.)بومن[3].، 2007.)

ویژگیهای کیفیت زندگی:

کیفیت زندگی به صورت چند بعدی در نظر گرفته میشود و برسالمندان و  تصور افراد از کیفیت زندگیشان اثر میگذارد. مطابق با مارشال نقشهای افراد در فرهنگ شکل میگیرد. (هرتون.،2002)اعتقاد دارد که اعتقاکیفیت زندگی نقش به سزایی بر زندگی سالمنداندارد .مورتون ابعادیاز شخصیت را درقالب ذهن، جسم و روح توصیف میکند و اثر این ابعاد را بر کیفیت زندگی توضیح می دهند.فاکتورهای عینی نقش کمتری دربحثهای مربوط به کیفیت زندگی باز ی کرده اند.عوامل عینی مانند اثر سطح درامد، مسکن و تحصیلات بر کیفیت زندگی میباشند(مارشال،1990،به نقل از منزوک و مک میلان،2005.)در همین خصوص(،شانون.، 2004)در بررسی کیفیت زندگی بر روی سالمندان گزارش میکند که مشکلات مالی ، بیکاری و نبود روابط اجتماعی بر سطح کیفیت زندگی اثر معناداری میگذارد(. برگلند و ناروم 2007)در مطالعه ی خود بر روی 282 نفردریافتند که در رابطه با کیفیت زندگی ایده ال ، 3.38درصد بر کارکردهای اجتماعی خوب ، 8.86 درصد بر صحت سلامت جسمانی، 22.3 درصد بر شرایط مالی ایده ال و 9. 14 درصد بر اهمیت زندگی در منزل شخصی تاکید کرده اند.کیفیت زندگی بایستی در قالب یک طیف توصیف شود که دارای ماهیت پویایی است(. فرنز [4]، پاورز 1992).،(نقل از منزوک و مک میلان  2005 )کیفیت زندگی را اینگونه توصیف کرده اند<<احساس بهزیستی فرد مبنی بر خوشنودی و ناخوشنودی وی از وضعیتهای زندگی که برای فرد مهم هستند>>. کیفیت زندگی حقیقتا ارزیابی از زندگی بر اساس سیستم ارزش خاصی است که فرد به ان معنا میبخشید(رحیمیان،اصغر نژاد.،1387.).

[1] : Measurement

[2] :riuon

[3] :boman

[4] :farner.P