مهارتهای ادراکی مورد نیاز مدیران در وظایف زیر خلاصه میشود:
- نگریستن به موارد خاص در ارتباط با زمینهای وسیع
- شکیبایی در تفکرات عمیق نظری
- کشف امور اساسی و بیان آن ها در هر موقعیت
- توجه به اشارات و امور مربوط به جنبههای اساسی قضاوت و حکم به روش فرضیهای قیاسی
- رها شدن از جمود روانشناختی
- ارزش سنجی رفتار و نظریات جدا از منبع آن
- مشاهده مسایل از جهات مختلف (اسمیت، 1370).
همه مشاغل مدیریت، مستلزم کاربرد مهارتهاست،گر چه در انجام دادن بعضی از وظایف، مهارتهای سه گانه لازم و ملزوم یکدیگرند. با این وجود، ارزش نسبی آن ها در سطوح مختلف، فرق میکند.
همان طور که ملاحظه میشود، مهارت ادراکی در حقیقت، خود متضمن جنبههای فنی و انسانی سازمان نیز هست. با این وجود مفهوم کلمه مهارت، به عنوان توانایی تحویل علم بر عمل باید شخص امکان دهد که وجه تمایز مهارتهای سه گانه یعنی انجام عملیات فنی (مهارت فنی)، درک و برانگیختن افراد و گروهها (مهارت انسانی) و هماهنگ کردن کلیه تلاشها و علایق افراد سازمان را در جهت تحقق هدفی مشترک (مهارت مبتنی بر درک کلی) بازشناسد (کاتز، 1370).
متمایز ساختن مهارتهای سه گانه مدیریت، صرفاً برای تجزیه و تحلیل قضایا سودمند است اما در عمل، این مهارتها چنان در آمیختهاند که به آسانی نمیتوان گفت در چه هنگامی مهارتی پایان میپذیرد و مهارت دیگری تولد مییابد. مهارت فنی، زیربنای پیشرفتهای فراوان و عظیمی است که در زمینه صنعت جدید حاصل شده است. این مهارت برای اثربخشی عملیات ضروری است. با این وجود، مهارت فنی در سطح پایین سازمان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. همزمان با بالا رفتن مقام مدیر در سلسلهمراتب سازمان دور شدن عملی او از فعالیتهای فیزیکی، نیاز به مهارت فنی خود را از دست میدهد البته به شرط آن که مرئوسان از مهارت فنی کافی برخوردار باشند و مدیر نیز بتواند در حل معضلات کار به آن ها کمک کند. به نظر میآید که مهارت انسانی در سطوح پایین سازمانی، جایی که تماس مستقیم بین سرپرست و مرئوسان زیاد است، حائز اهمیت بسیار است. در ردههای بالاتر سلسلهمراتب سازمانی، تعداد اینگونه تماس های مستقیم و انفرادی رو به کاهش میگذارد و نیاز به مهارت ادراکی که لازمه اخذ تصمیم در مورد خط مشی و اقدامات وسیع در سطح شرکت میباشد از اهمیت بیشتری برخوردار است.
2-2-2- مهارتهای مدیریتی
نقش مهارتهای مدیریتی، اساس کار مدیریت میباشند. لیکن شناخت و فهم این نقشها، موفقیت را تضمین نمیکند مدیران برای ایفای موفقیتآمیز این نقشها به مهارتهای گوناگون نیاز دارند. مهارتها، تواناییهای ویژهای هستند که حاصل دانش، اطلاعات، تمرین و استعداد میباشد.
چنانچه مهارتهای مدیران را به 3 دستهی مهارتهای فنی، مهارتهای ارتباطی (انسانی) و مهارتهای تصمیمگیری و تفکری تقسیم میشوند، ایفای صحیح مدیریت باعث عملکرد بالا و مثبت در سازمان خواهد بود (دهقان، 1386).
شکل 2-2. مهارتها و نقشهای مدیریتی
(دهقان،1386: 39)
2-2-2-1- پرورش مهارتها
قبلاً تصور بر این بود که قدرت رهبری در افراد برگزیده و خاص، ذاتی و خدادادی است.
اغلب سخن از «رهبران بالفطره» و فروشندگان «بالفطره» به میان میآید. شک نیست که بعضی از مردم در مهارتهای خاصی دارای استعداد و تواناییهای طبعی و فطری هستند ولی پژوهش نشان میدهد که مهارتها را میتوان بهبود بخشید و حتی کسانی که دارای استعداد و قابلیتهای ذاتی نیستند نیز میتوانند بر میزان کار آیی و عملکرد خویش بیفزایند