بند اوّل: مفهوم تعلیم و تربیت………………………………………………………………………………………11
بند دوم: تعلیم و تربیت از دیدگاه دانشمندان…………………………………………………………………..12
بند سوم: ابعاد تعلیم و تربیت………………………………………………………………………………………..15
گفتار سوم: تحلیل محتوا…………………………………………………………………………………………….17
گفتار چهارم: کتب درسی…………………………………………………………………………………………..18
بند اوّل: ماهیت کتب درسی………………………………………………………………………………………..18
بند دوم:اهمیت کتب درسی در حوزه آموزش و پرورش…………………………………………………..19
مبحث دوم: تعلیم و تربیت و پیشگیری از جرم………………………………………………………………..21
گفتار اوّل: سیر تاریخی تعلیم و تربیت( آموزش و پرورش)……………………………………………….23
گفتار دوم: نهاد های مؤثّر در تعلیم و تربیت……………………………………………………………………28
بند اوّل: خانواده………………………………………………………………………………………………………..28
بند دوم: همسالان………………………………………………………………………………………………………29
بند سوم: رسانه………………………………………………………………………………………………………….29
بند چهارم: آموزش و پرورش……………………………………………………………………………………..30
گفتار سوم: آموزش و پرورش و پیشگیری از جرم…………………………………………………………..31
بند اوّل: ابعاد تاثیر گذاری نهاد آموزش و پرورش در پیشگیری از وقوع جرم……………………….31
بند دوم: ضرورت مداخله نهاد آموزش و پرورش در پیشگیری از بزهکاری………………………….35
بند سوم: نهاد آموزش و پرورش و اجرای برنامه های پیشگیرانه از جرم………………………………..38
مبحث سوم: روش شناسی تحقیق…………………………………………………………………………………47
گفتار اوّل: تحلیل محتوا……………………………………………………………………………………………..47
گفتار دوم: مراحل تحلیل محتوا……………………………………………………………………………………47
بند اوّل: تجزیه ابتدایی محتوا……………………………………………………………………………………….48
بند دوم: بررسی نتایج، استنباط و تفسیر آن ها…………………………………………………………………48
گفتار سوم: روش انجام کار………………………………………………………………………………………..48
فصل دوم: مبانی…………………………………………………………………………………………………..49
مبحث اوّل: نقش کتب درسی در پیشگیری از جرم………………………………………………………….50
گفتار اوّل: جامعه پذیری……………………………………………………………………………………………50
گفتار دوم: آموزش مدیریت بحران و خویشتن داری……………………………………………………….52
گفتار سوم: آموزش کاربردی حرفه و فنون……………………………………………………………………53
گفتار چهارم: بیان پیامدهای هنجار شکنی و عدول از هنجارها……………………………………………54
مبحث دوم: کتب درسی و پیشگیری رشدمدار از جرم…………………………………………………….55
گفتار اوّل: ماهیت پیشگیری رشدمدار……………………………………………………………………………55
گفتار دوم: جایگاه کتب درسی در پیشگیری رشدمدار از جرم…………………………………………..57
بند اوّل: تدریجی بودن شکل گیری شخصیت…………………………………………………………………58
بند دوم: قابل شناسایی بودن عوامل خطر………………………………………………………………………..60
بند سوم: امکان رفع عوامل خطر…………………………………………………………………………………..62
بند چهارم: تاثیر بیشتر مداخله در کودکی………………………………………………………………………62
مبحث سوم: اسناد و قوانین در حوزه آموزش و پرورش و محتوای کتب درسی…………………….64
گفتار اوّل: اسناد و قوانین بین المللی……………………………………………………………………………..65
بند اوّل: اسناد و قوانین بین المللی در خصوص اهمیت آموزش و پرورش…………………………….65
بند دوم: اسناد و قوانین بین المللی در خصوص محتوای کتب درسی…………………………………..70
گفتار دوم: اسناد و قوانین داخلی………………………………………………………………………………….71
بند اوّل: اسناد و قوانین داخلی در خصوص اهمیت آموزش و پرورش…………………………………71
بند دوم: اسناد و قوانین داخلی در خصوص محتوای کتب درسی………………………………………..72
مبحث چهارم: نقش تحلیل محتوا در فرآیند آموزش و طرّاحی کتب درسی…………………………78
گفتار اوّل: کاربردهای تحلیل محتوای کتاب درسی…………………………………………………………79
بند اوّل: کاربرد توصیفی…………………………………………………………………………………………….79
بند دوم: کاربرد تحلیلی………………………………………………………………………………………………79
بند سوم: کاربرد توسعه ای………………………………………………………………………………………….80
گفتار دوم: ابعاد تحلیل محتوای کتاب درسی………………………………………………………………….81
بند اوّل: بعد درونی کتاب درسی………………………………………………………………………………….81
بند دوم: بعد بیرونی کتاب درسی………………………………………………………………………………….82
فصل سوم: تجزیه و تحلیل محتوای کتب هدیه های آسمانی…………………………………83
مبحث اوّل:تجزیه محتوای کتب هدیه های آسمانی……………………………………………………84
گفتار اوّل:کتاب هدیه های آسمانی پایه دوم………………………………………………………………….84
بند اوّل: نماز…………………………………………………………………………………………………………….84
بند دوم: مسئولیت اجتماعی…………………………………………………………………………………………86
بند سوم: الگوهای رفتاری نیکو……………………………………………………………………………………89
بند چهارم: محیط های مثبت……………………………………………………………………………………….93
گفتار دوم: هدیه های آسمانی پایه سوم…………………………………………………………………………95
بند اوّل: حجاب………………………………………………………………………………………………………..95
بند دوم: معاد باوری…………………………………………………………………………………………………..97
بند سوم: مسئولیت اجتماعی………………………………………………………………………………………..98
بند چهارم: محیط های مثبت……………………………………………………………………………………….99
بند پنجم: الگوهای رفتاری نیکو…………………………………………………………………………………100
بند ششم: ماه رمضان و روزه داری……………………………………………………………………………..101
گفتار سوم: کتاب هدیه های آسمانی پایه چهارم…………………………………………………………..102
بند اوّل: نماز جماعت……………………………………………………………………………………………….102
بند دوم: محیط های مثبت…………………………………………………………………………………………103
بند سوم: مسئولیت اجتماعی………………………………………………………………………………………104
بند چهارم: الگوهای رفتاری نیکو……………………………………………………………………………….105
گفتار چهارم: کتاب هدیه های آسمانی پایه پنجم………………………………………………………….106
بند اوّل: یاد خدا و پرستش او…………………………………………………………………………………….106
بند دوم: معاد باوری…………………………………………………………………………………………………107
بند سوم: الگوهای رفتاری نیکو………………………………………………………………………………….108
بند چهارم: مسئولیت اجتماعی…………………………………………………………………………………..109
بند پنجم: نماز جماعت…………………………………………………………………………………………….110
گفتار پنجم: کتاب هدیه های آسمانی پایه ششم……………………………………………………………111
بند اوّل: معاد باوری…………………………………………………………………………………………………111
بند دوم: مسئولیت اجتماعی……………………………………………………………………………………….112
بند سوم: الگوهای رفتاری نیکو………………………………………………………………………………….112
بند چهارم:حجاب……………………………………………………………………………………………………113
مبحث دوم:تحلیل محتوای کتب هدیههای آسمانی ………………………………………………………114
گفتار اوّل: اصول انتخاب محتوای آموزشی………………………………………………………………… 114
بند اوّل: انطباق مفاهیم با هدف های آموزشی معین………………………………………………………..115
بند دوم: ارتباط با علاقه و رغبت فراگیران……………………………………………………………………116
بند سوم: ارتباط با نیازهای جامعه و فراگیران…………………………………………………………………117
بند چهارم: ارتباط با توانایی فراگیران………………………………………………………………………….118
بند پنجم: توجّه به هنجارها و ایجاد زمینه برای پرورش رفتارهای مطلوب انسانی………………….120
بند ششم: ارتباط پرسش ها و تمرین ها با اهداف و محتوای درس…………………………………….121
بند هفتم: اعتبار علمی مفاهیم…………………………………………………………………………………….121
بند هشتم: حجم مفاهیم کتب درسی……………………………………………………………………………122
گفتار دوم: اصول سازماندهی محتوای آموزشی…………………………………………………………….122
بند اوّل: داشتن سیر منطقی………………………………………………………………………………………..123
بند دوم: ارتباط محتوای یک پایه با کتاب سایر پایه ها……………………………………………………125
بند سوم: وسعت بخشی تدریجی………………………………………………………………………………..126
گفتار سوم: اصول انتخاب زبان و نحوه بیان………………………………………………………………….127
بند اوّل: استفاده از واژگان و جملات متناسب با سن مخاطب…………………………………………..127
بند دوم: رعایت اصل سادگی و روانی…………………………………………………………………………127
بند سوم: استفاده از زبان خاص هر موضوع…………………………………………………………………..128
گفتار چهارم: اصول انتخاب تصاویر……………………………………………………………………………129
بند اوّل: کمک تصاویر به درک بهتر مفاهیم اساسی و کلیدی محتوا…………………………………130
بند دوم: جذابیت تصاویر………………………………………………………………………………………….130
بند سوم: تناسب با فهم مخاطب………………………………………………………………………………….131
بند چهارم: توجّه به شئون اجتماعی، اسلامی و فرهنگی…………………………………………………..131
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………133
پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………………..134
منابع…………………………………………………………………………………………………………………..135
مقدمه
- بیان مساله
تعلیم و تربیت صحیح، مهم ترین عامل در پیشگیری از وقوع جرم محسوب می شود. یکی از مهم ترین نهادهای مؤثّر در تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان و جامعه پذیری صحیح آن ها، نهاد آموزش و پرورش و به طور خاص نهاد مدرسه می باشد. این نهاد برای اعمال اصول تربیتی موردنظر خود، از ابزارهای متنوعی بهره میگیرد که اساسی ترین آن ها، کتاب های درسی و محتوای آموزشی این کتب است که فراگیران از بدو یادگیری و افزایش رشد مهارت های شناختی خود با آن ها آشنا می شوند و آن را به عنوان منبع اصلی آموزشی ملاک عمل قرار میدهند. کتب مذکور تاثیر انکار ناپذیری بر روی شکل گیری شخصیت فرد و یاددهی هنجار ها به وی و در نتیجه جامعه پذیری صحیح او دارد. از این رو محتوای آن ها باید به گونه ای باشد که جنبه ی پیشگیرانه از بروز ناهنجاری ها، انحرافات رفتاری و در نهایت جرم را در آینده داشته باشد.
یکی از کتبی که فضای باز و مناسبی برای پرداختن به این قسم آموزه ها را دارا می باشد،کتب هدیههای آسمانی دوره ابتدایی است که به لحاظ موضوع، قابلیت ارائه ی حجم مناسبی از مفاهیم پیشگیرانه از جرم را دارا میباشد. اگر محتوای این کتب به صورت علمی بتوانند مفاهیم مذکور را در بر بگیرند، این مفاهیم از نخستین مراحل رشد شناختی کودک و نوجوان در وی نهادینه خواهد شد و این امر تاثیر بسیار زیادی بر جلوگیری از انحرافات در آینده بر روی وی خواهد داشت.
- سوالات تحقیق
- در متن کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی تا چه اندازه به مفاهیم و آموزه های پیشگیرانه از جرم توجّه شده است؟
- مفاهیم پیشگیرانه موجود در کتب هدیه های آسمانی به لحاظ کیفیت و کمیّت در چه سطحی ارائه شده اند؟
- ضرورت تحقیق
با توجّه به تاثیرگذاری بسیار بالای کتاب هدیه های آسمانی بر روی عقاید، باورها و شخصیت کودک و نوجوان و نقش اساسی مفاهیم این کتب در تربیت اخلاقی و اجتماعی فرد و بهنجار کردن وی، لذا ضروری است که برای پیشگیری از انحرافات در آینده و جامعه پذیر کردن صحیح کودک و نوجوان، تجزیه و تحلیلی اصولی و علمی بر روی کمیّت و کیفیت مفاهیم پیشگیرانه از جرم این کتاب صورت بگیرد.
- اهداف تحقیق
- بررسی وجود یا عدم وجود مفاهیم پیشگیرانه از جرم در محتوای کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی.
- بررسی کمیّت و کیفیت مفاهیم پیشگیرانه از جرم به کار رفته در کتب هدیه های آسمانی.
- فرضیه های تحقیق
- به نظر می رسد در کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی، برخی مفاهیم پیشگیرانه از جرم وجود دارد.
- به نظر می رسد گرچه برخی مفاهیم پیشگیری از جرم در محتوای کتاب های هدیه های آسمانی وجود دارد اما از کمیّت و کیفیت مطلوب برخوردار نمی باشند.
- روش تحقی
در فصل اوّل سعی شده است کلّیات موضوع تحقیق در سه مبحث: مفاهیم، تعلیم و تربیت و پیشگیری از جرم و روش شناسی تحقیق، ارائه شود.
مبحث اوّل : مفاهیم
در مواجهه با موضوعات مختلف، در خیلی از موارد در می یابیم که یکی از علل و موارد مهم مناقشه، ناسازگاری و چالش اذهان خوانندگان و شنوندگان و اطراف گفت و گو، بی توجّهی به معنا و مفهوم واژه های کلیدی است که بدون دریافت معنا و ادراک آن ها نمی توان به ماهیت اصلی مطلب پی برد. از سوی دیگر آشنایی خواننده با مفاهیم بنیادین به کار رفته در یک تحقیق شرط لازم برای فهم محتوای تحقیق می باشد. بنابراین برای فهم درست مباحث در هر زمینه و رشته ی علمی، پیش از هر اقدامی لازم است به بحث مفهوم شناسی توجّه کافی داشته باشیم.
گفتار اوّل : پیشگیری
در این گفتار به بررسی معنا و مفهوم پیشگیری و انواع آن خواهیم پرداخت.
بند اوّل: مفهوم پیشگیری
الف ) معنای لغوی:
پیشگیری از نظر لغوی معنایی روشن و پرکاربرد دارد. در ادبیات محاوره ای پیشگیری در معنای مانع وقوع امری شدن، جلوی وقوع امر ممکنی را گرفتن، به استقبال خطر رفتن و مانع تحقق آن شدن استعمال می شود. تعریف لغت شناسان نیز منطبق بر همین معنای عامیانه می باشد و پیشگیری را به معنای جلوگیری کردن، مانع شدن، منع کردن، به نگهداری برخواستن، از پیش مانع شدن از سرایت امراض و پیش بندی کردن مانند سیل یا جریان آب، دانسته اند.
ب) معنای اصطلاحی
پیشگیری در معنای اصطلاحی، با توجّه به فلسفه ی وجودی حقوق کیفری و راهکار های آن در برخورد با پدیده ی مجرمانه و همچنین گرایش های مختلف جرم شناسی، دارای دو مفهوم موسّع و مضیّق می باشد.
1-مفهوم موسّع
بر طبق مفهوم موسّع پیشگیری، هر اقدامی اعم از کیفری و غیر کیفری که در راستای مقابله با جرم و کاهش آمار جنایی صورت بگیرد در مفهوم پیشگیری می گنجد.کاربرد پیشگیری در این مفهوم به بکاریا برمی گردد با جمله مشهور «پیشگیری از وقوع جرایم بهتر از کیفر دادن است». وی آخرین فصل رساله جرایم و مجازات های خود را به پیشگیری از جرم اختصاص داده است. پس از وی انریکو فری، طیف وسیعی از تدابیر و اقدامات را به عنوان اقدامات پیشگیرانه معرفی میکند که از آن جمله است: آزادی داد و ستد برای جلوگیری از افزایش غیر طبیعی قیمت مواد خوراکی و جرائم مربوط به بازار سیاه، لغو انحصارات برای جلوگیری از قاچاق کالا، جانشین کردن طلا و نقره به جای اسکناس برای جلوگیری از جعل، ایجاد کوچه های پهن، بهبود روشنایی در شب ها برای جلوگیری از سرقت.
مفهوم موسع پیشگیری، امروزه نیز در ادبیات جرم شناسی به کار می رود. هیگ و رومانو پیشگیری را مشتمل بر آن دسته از تلاش هایی می دانند که یک یا چند مورد از جنبه های ذیل را در بر داشته باشد: وقوع رفتار نابهنجار را به تأخیر بیاندازند، آثار یک رفتار نابهنجار را کاهش دهند، آگاهی ها، نگرش و رفتارهایی را که باعث افزایش بهبود جسمی و عاطفی افراد می شود گسترش دهند و از سیاست های سازمانی اجتماعی و دولتی که بهبود وضعیّت جسمانی و روانی افراد را در پی دارد، حمایت کنند.
به طور کلی کاربرد غیر تخصصی واژه ی پیشگیری از جرم عمدتا درمعنای موسّع است.
2-مفهوم مضیّق:
