مالیات قسمتی از درآمد و دارایی افراد است که به منظور پرداخت مخارج عمومی و اجرای سیاست های مالی در راستای حفظ منافع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور به موجب قوانین و به وسیله اهرم های اداری و اجرایی دولت وصول می شود. عده ای از صاحبنظران مالیات را مبلغی می دانند که دولت از اشخاص، شرکت ها و موسسات بر طبق قانون برای تقویت عمومی حکومت و تامین مخارج عامه می گیرد.

مالیات یکی از موضوعات مهم اقتصادی هر جامعه است. قوانین مالیاتی نیز از جمله قوانین مادر در زمینه های اقتصادی و شاید یکی از مهمترین ارکان اعمال سیاست های اقتصادی دولت است(سعیدی و کلامی،1387). در گذشته هدف از وضع و اخذ مالیات تامین مالی دولت ها بود، اما به تدریج با آشکار شدن آثار اقدامات مالی دولت، مالیات به عنوان ابزاری برای رشد، ثبات و کاهش نابرابری تلقی گردید. مالیات یکی از عمده متغیر هایی است که دولت با بهره گرفتن از آن هم در متغیرهای کلان اقتصادی مانند رشد اقتصادی، تورم و بیکاری و هم در تخصیص منابع و توزیع درآمد اثر مطلوبی می گذارد. افزایش سهم مالیات در تامین مخارج دولت ها باعث کاهش آثار نامطلوب اقتصادی جامعه می شود(پورزمانی و شمسی، 1388). به همین دلیل موضوع مالیات از دیرباز مورد توجه صاحب نظران علم اقتصاد و مالیه عمومی قرار گرفته و قوانین مالیاتی نیز سیر تکاملی خود را طی نموده است.

2-2-2. انواع مالیات

در مرسوم ترین شکل طبقه بندی، مالیات را به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم بندی نموده اند.

2-2-2-1. مالیات های مستقیم

مالیات های مستقیم مالیات هایی هستند که پرداخت کنندگان آن مشخص است، نام و مشخصات و منبع مالیاتی آنها و سایر اطلاعات مربوط به هریک در پرونده های مالیاتی و فهرست مودیان درج گردیده است. این مالیات ها به طور مستقیم، توسط ماموریان مالیاتی مطالبه می شوند و معمولا به صورت فوری و در موعد های کوتاه مدت پرداخت می شوند(صفار یزدی، 1389). مالیات های مستقیم خود شامل مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی می شود. در حال حاضر مالیات های مستقیم در ایران بر اساس قانون مالیات های مستقیم و بنابر آخرین اصلاحات  که در تاریخ 27/11/1380 تصویب شد، برقرار می باشد.

2-2-2-2. مالیات های غیر مستقیم

مالیات های غیر مستقیم مالیات هایی هستند که پرداخت کنندگان آن برای سازمان امور مالیاتی ناشناخته می باشد، به صورت غیرفوری پرداخت می شود و بین مرحله تشخیص و قطعی شدن آن از یک طرف و وصول و اجرا ازطرف دیگر فاصله زمانی وجود دارد(صفار یزدی به نقل از رزاقی، 1389). مالیات های غیر مستقیم در ایران بر قانون واحدی مبتنی نیست، بلکه به موجب قوانین متعدد و تبصره های قوانین بودجه کل کشور برقرار می گردند مانند قانون تجمیع عوارض یا قانون مالیات بر ارزش افزوده. مالیات های غیر مستقیم بر قیمت کالاها و خدمات اضافه می شود و به مصرف کننده تحمیل می گردد.

2-2-3. مالیات بر درآمد شرکت ها

مالیات بر درآمد شرکت ها یکی از موارد مهم مالیات های مستقیم می باشد. این نوع مالیات، در واقع بر مبنای سود شرکت ها وضع می شود و سهم قابل توجهی از درآمد مالیاتی دولت ها را تشکیل می دهد. نرخ این مالیات در کشورهای گوناگون متفاوت است اما آنچه در حال حاضر در بیشتر کشورها مشاهده می شود آن است که نرخ این مالیات در سراسر جهان در حال کاهش است(سعیدی و کلامی، 1387). این مالیات برای نخستین بار در سال 1309 و به موجب قانون مالیات بر درآمد شرکت ها و تجارت در ایران مرسوم گردید. پیش از اصلاح قانون مالیات های مستقیم نرخ مالیات بر درآمد شرکت ها بر طبق ماده 131 اعمال می شد. در واقع، تعدد نرخ برای شرکت ها وجود داشت، اما طبق ماده 105 اصلاحیه مصوب 27/11/1380 جمع درآمد شرکت ها و درآمدهای ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشند، مشمول مالیات به نرخ 25% خواهد بود. تغییرات عمده و اساسی اصلاحیه قانون مالیات مورخ 27/11/1380 نسبت به اصلاحیه مورخ بهمن ماه 1378 در خصوص مالیات بر درآمد شرکت ها در نگاره شماره (2-1) نشان داده شده است.

نگاره 2-1: تغییرات عمده و اساسی اصلاحیه قانون مالیات مورخ 27/11/1380 نسبت به اصلاحیه مورخ بهمن ماه 1378 در خصوص مالیات بر درآمد شرکت ها