کیفیت زندگی :یک ارزش یابی ذهنی است و بیماران خود بهترین قضاوت کنندگان راجع به کیفیت زندگی خود هستند. اما گاهی شرایطی وجود دارد که این قضاوت را برای بیمار مشکل میسازد که در این موارد خاص افراد مراقبت کننده از جمله پزشک و پرستار قادر خواهد بود این ارزیابی را انجام دهد. کیفیت زندگی یک ماهیت پویا و دینامیک است نه یک ماهیت ایستا به این معنی که یک فرایند وابسته به زمان بوده و تغییرات درونی و بیرونی در ان دخیل هستند . کیفیت زندگی یک مفهوم چندی می باشد و باید از زوایا و ابعاد مختلفی سنجیده شود که این ابعاد اجزای مرکزی چارچوب پنداشتی تحقیقات کیفیت زندگی را تشکیل میدهند. برخورداری از کیفیت زندگی ضعیف میتواند بر روی ارتباطات خانوادگی نیز اثر گذارد کیفیت زندگی ضعیف میتواند موجب بکارگیری مکانیزم های مقابله و سازگاری ناموثر در افرادشده ومتعاقبا موجب افزایش تنش در انان گردد و افزایش تنش در ارتباط مستقیم با عوامل فیزیکی و جسمی بوده و میتواند شدت بیماری در افراد را افزایش دهد. بسیاری از محققان رابطه ی بین صفات فردی و کیفیت زندگی را مورد بررسی قرار داده و عواملی را شناسایی کردند این عوامل شامل میزان شناخت از خود، تنشهای متحل شده، دستیابی به اهداف زندگی، روش های مقابله و میزان سازگاری می باشند (چن.2000)تلقی یا شناخت فرد از خود که شامل عواملی مانند مفید بودن ، مولد بودن، تصور ذهنی از خود، ذوق و علاقه، نحوهی نگرش نسبت به زندگی، درمان و اینده نگری تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی دارد. پژوهشهای انجام شده اهمیت وضعیت اقتصادی بر کیفیت زندگی را نشان داده است در این زمینه از عوامل خاص و مرتبط با کیفیت زندگی میتوان هزینه، درمان،میزان درامد، و وضعیت اشتغال را نام برد.عواما فوق الذکر را میتوان مرتبط به میزان مفید بودن دانست که دارای تاثیر مثبت بر کیفیت زندگی هستند.تطابق شغلی میتواند بر کیفیت زندگی تاثیر به سزایی داشته باشد.به این معنی که تطابق مشخصه ی توان فرد جهت تغییر حرفه در صورت لزوم میباشد و میتوان انتظار داشت که هر چه فرد  از قابلیت انعطاف پذیریه بیشتری در تغییر حرفه برخوردار باشد امکان کسب کیفیت مطلوب زندگی برای او افزایش میابد(امیر حسینی،1384.).

به هر حال بحث کیفیت زندگی طی قرون متمادی همیشه موضوع چالش بر انگیزی بوده و متاثر از نوع جهان بینی افراد است مولوی نیز می گویند.

اصل ذات از درون دان نز برون          ابلهی دان جستن و از قصر حصون

انیکی در کنج زندان مست و شاد          وان یکی در باغ تلخ ونامراد

سنجش کیفیت زندگی:

اگرچه مفهوم کیفیت زندگی جنبه ی شخصی دارد ولی در افراد مختلف از عوامل یکسانی برخوردار است بطور کلی برای سنجش و تعریف مفهوم کیفیت زندگی دو معیار ذهنی و عینی در نظر گرفته میشود.)دوامی،.1379).

عامل ذهن یه کیفیت قالبا با اصلاحاتی چون احساس رضایتمندی، رفاه و اسایش و خوشحالی توصیف میگردد به طور کلی منظور از شاخص های ذهنی، برداشت ذهنی و ارزش یابی قضاوت فردی از وضعیت زندگی شخصی است و مرتبط با فرایند های درونی است . سنجش بر پایه ی معیار های عینی ابتدایی و ناقص میباشد چراکه معیارهای بیولوژیکی و فیزیکی برای مدت طولانی تر نمی توانند بیانگروضعیت زندگی فرد باشند )رویلون[2]،2006.)اسپیلکر ارزیابی کیفیت زندگی را از سه سطح متقابل و پیوسته توصیف میکند:

الف- ارزیابی کلی سلامتی

ب- ابعاد وسیع مانند ابعاد جسمی، بیولوژیکی،اقتصادی و اجتماعی

ج- اجزای هر بعد

در ساختار مراقبتهای بهداشتی امروزی، استفاده از کیفیت زندگی به عنوان یک معیار به منظور اختصاص دادن منابع مراقبتهای بهداشتی بیان شده است. توزیع این منابع بر پایه پیش بینی کیفیت زندگی گمراه کننده است.لذا به دلیل اینکه استفاده از متدهای علمی برای ارزیابی کیفیت زندگی در مراحل اولیه ان میباشد و معیار استاندارد خوبی برای ارزیابی وجود ندارد . احتیاط در بکار گیری معیار های کیفیت زندگی به منظور اختصاص دادن منابع مراقبتهای بهداشتی ضروری است. در ارزیابی محققان باید به سوالات زیر پاسخ دهند.:

*چه کسی ارزیابی کیفیت زندگی را انجام میدهد؟

*کجا و چه زمانی باید کیفیت زندگی ارزیابی گردد؟

*با چه هدفی اطلاعات جمع اوری شده اند؟

*ایا ابزار ارزیابی قابل اعتماد معتبر و حساس است؟

در علوم پزشکی اندازه گیری کیفیت زندگی کاربردهای زیر را دارا است

*تعیین کارایی درمان های مختلف

* ارزیابی خدمات بهداشتی و اولویت بندی انها

*سیاست گذاری و تخصیص  منابع

*بهبود روابط پزشکی و بیمار با افزایش درک متقابل از بیماری و درمان ان

*پژوهش انچه اخیرا در علوم پزشکی مورد استقبال واقع شده است بررسی کیفیت زندگی در گروهای خاص از

بیماران میباشد(مری.،2007).

نحوه ی اندازه گیری کیفیت زندگی در علوم مختلف متفاوت است به عنوان مثال روانشناسان از شاخصی به نام مقیاس رضایت از زندگی(Life satisfaction scale) به وفور استفاده میکنند .این مقیاس توسط داینر تهیه شده است پرسش نامه کوتاهی مشتمل بر 5 سوال است که بیانگر نوع نگاه متخصصان این حوزه به بحث کیفیت زندگی است. هر یک از سوالات طیفی رتبه ای از امتیازات از کاملا مخالف ،مخالف، نسبتا مخالف، نظری ندارم، نسبتا موافق ، موافق و کاملا موافق را شامل میشود ای سوالات عبارت ان از:

*زندگی من در بیشتر جنبه ها با ایده ال هایم تطبیق دارد.

*شرایط زندگی من عالیست

*تا اینجا چیزهایی که در زندگی خواسته ام بدست اورده ام

اگر میتوانستم در زندگی به عقب برگردم  تقریبا هیچ چیز را عوض نمیکردم (طارمیان،.1386).

[1] : Measurement

[2] :riuon