، دارای منزلت و جایگاه خاصی است. میزان توسعه و رشد اخلاق حرفه ای، بستگی به میزان کارکرد موفق اخلاق حرف و عمل و همین طور میزان تغییر‌پذیری آن دارد. هر قدر مزایای حاصل از رعایت اخلاق حرفه ای فراگیرتر باشد، میزان تعهد به اصول آن از درجه ی بالاتری برخوردار است. هر قدر محدودیت های اعمال شده ناشی از اصول اخلاق حرفه ای منطقی تر و در رشد سازمان مؤثرتر باشد، پایبندی به آن، محکم تر خواهد بود. به طور مثال، هر قدر اثر اصول اخلاق حرفه ای یک سازمان در ایجاد حسن مالکیت در اعضای سازمان موفق تر باشد، رضایت اعضاء بیشتر و تحمل مشکلات برایشان آسان تر است و در پایبندی به اصول آن، اصرار جمعی به اصرار فردی حاکم می شود(بهنام جام،28:1389). از جمله اصول راهبردی اخلاق در حرفه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
احترام: حرمت آدمی مهم ترین اصل اخلاقی و هدف عمده ی اخلاق ورزی است. انسان صرف نظر از شغل، تعین زبانی، قومی و فرهنگی موجود محترمی است. هرگونه تصمیم و اقدامی که به نحوی با ارزش ذاتی انسان منافات دارد غیر اخلاقی است. استخفاف، توهین، استهزاء، به مسخره گرفتن افراد، آراء و باورهای آن ها از این قبیل اند. منابع انسانی را نمی توان صرفاً به به ابزار کار فروکاست. اخلاق حرفه ای چیزی جز رعایت حقوق مردم در کسب و کار نیست و مهم ترین حق مردم، احترام اصیل و نامشروط آن ها است(قراملکی،1383: 372-371). امام علی (ع) در فرمان معروف خود خطاب به مالک اشتر می نویسد: «مهربانی با مردم را پوشش دل خود قرار ده، و با همه دوست و مهربان باش. مبادا هرگز، چونان حیوان شکاری باشی که خوردن آنان را غنیمت دانی؛ زیرا مردم دو دسته اند: دسته ای برادر دینی تو و دسته ی دیگر همانند تو در آفرینش می باشند» (نهج البلاغه، نامه 53).
آزادی: آزادی فردی از مهم ترین اصول اخلاقی و از اساسی ترین رازها و نیازهای وجودی است. آدمیت با آزادی حاصل می شود و با از دست دادن آزادی انسانیت نیز از دست می رود. از نظر اسلام نیز آزادی یکی از اصیل ترین ارزش های نوع بشری به شمار می آید. قرآن و احادیث پیشوایان دین اسلام، انسان را موجودی مختار و انتخابگر معرفی نموده اند. امام علی (ع) در این باره می فرماید: «و لا تکن عبد غیرک و قد جعلک الله حراً، بنده ی دیگری مباش چرا که خداوند ترا آزاد آفریده است.»(نهج البلاغه، نامه 31). عضویت در گروه حرفه ای، استعداد سلب آزادی فرد را دارد و لذا بنگاه های کسب و کار باید در حفظ آزادی فردی دغدغه ی بیشتری داشته باشند. حقوقی چون حفظ حریم شخصی، حق انتخاب، حق اظهار نظر به ویژه حق نقد، حق دفاع از منافع از مسلم ترین حقوقی است که بر درخت تنومند آزادی به بار نشسته اند.
آزادی بر دو قسم است آزادی از و آزادی در. دلیل این تقسیم بندی بر وجود دو نوع اسارت درونی و اسارت بیرونی است. گاهی آزادی فرد به وسیله ی نیروهای نیروهای سلطه گر بیرونی تهدید می شود و گاهی فرد در درون خود به اسارت کشیده می شود. زندان های درونی بدترین زندان ها است. به همین دلیل اسپینوزا آزادی را در برابر رفتار برخاسته از انگیزه های انفعالی قرار می دهد. حرفه ای ها باید توجه داشته باشند چنانچه رفتارشان برخاسته از خشم و غضب و یا شهوت و سایر انفعالات نفسانی باشد آزاد نیستند. کسی که از آزادی درونی بی بهره است چگونه به کسب آزادی بیرونی همت خواهد کرد؟(قراملکی، 1383: 369). در هر صورت اسلام برای مردم انواع آزادی چون؛ آزادی طبیعی، فکری، سیاسی، مدنی و مذهبی را می خواهد.
عدالت: عدالت در لغت به معنای استواء و استقامت است. ابن منظور هر آنچه را مایه اعتدال، توازن و استقامت می شود را عدالت می نامد. حضرت علی (ع) در تعریف عدالت می فرماید: «العدل یضع الأمور موضعها، عدالت هر چیزی را به جای خودش می گذارد» به این معنا که حق هر کس و هر چیز به وی داده شود. این مفهوم از عدالت در اخلاق حرفه ای از اهمیت فراوانی برخوردار است. برخی از مکاتب فلسفه اخلاق، عدالت را ملاک نهایی اخلاق می دانند و عده ای آن را نه ملاک نهایی بلکه از اصول راهبردی اخلاق حرفه ای می انگارند(ایزدی فرد،1386: 133). دغدغه ی اخلاق ورزی سبب می شود که در تصمیات و اقداماتمان به این نکته توجه نماییم که آیا عدالت رعایت می شود؟ در رابطه با منابع انسانی عدالت با مفهوم شایسته سالاری عجین است.
امانت داری: امانت داری فضیلتی است که همه انسان ها فراتر از علایق مذهبی بر آن تأکید دارند و خیانت در امانت را رذیلت و مذموم می انگارند. امانت سه گونه است:
- امانت هایی که میان انسان و خداوند است، مانند وظایف و واجباتی که برای انسان تعیین شده است.
- امانت هایی که میان انسان هاست مانند اموال یا اسراری که انسان ها میان یکدیگر به امانت می گذارند.
- امانت هایی که میان انسان و خودش وجود دارد. مانند علم، عمر، قدرت که اگر چه به خود شخص تعلق داردند، اما در دست او به مثابه امانت اند.
اگر چه امانت دامنه ی گسترده ای دارد اما اگر تنها بخواهیم به مواردی که در کسب و کار و به طور کلی در حرفه به عنوان امانت مطرح اند توجه کنیم می توانیم به مواردی چون چون اموال، منابع انسانی، امکانات معنوی، اسرار دیگران، عفت انسان ها، محیط زیست و مهم تر از همه خود کار و حرفه توجه نمود(قراملکی،1386: 225-220). تلقی امانتدارنه از کار و مسئولیت و انجام دادن امور با رویکرد امانتداری اصلی اساسی در اخلاق است. اگر انسان کار و مسئولیت را امانت بداند، بی گمان حرمت آن را پاس می دارد و تلاش می کند به خوبی آن را پیش ببرد و بالنده سازد. تلقی آموزه های دینی از مفهوم امانت، از امانت داری محدود به رفتار فراتر رفته و به امانت نگری نسبت به هستی تعالی می یابد. لذا ایجاد زمینه هایی که امانت داری را به اعتلای امانت نگری برساند ضامن تحقق همه ارزش های حرفه ای و اخلاقی در کسب و کار است. صداقت، رازداری، اعتدال در علایق شخصی و سازمانی، عفت و پاکدامنی، وفاداری سازمانی، دوری از کم کاری و فساد مالی همه از آثار دغدغه های امانت داری در حرفه است(قراملکی،1383: 382-381).
