1-8دامنه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………..10
1-8-1 قلمرو موضوعی………………………………………………………………………………………………………………..10
1-8-2 قلمرو مكانی…………………………………………………………………………………………………………………….10
1-8-3 قلمرو زمانی……………………………………………………………………………………………………………………..10
1-9 روشها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها……………………………………………………………………………………..10
فصل دوم :ادبیات تحقیق
2-1 رضایت مشتری…………………………………………………………………………………………………………………….12
2-1-1 تعریف مشتری………………………………………………………………………………………………………………….12
2-1-2 اهمیت مشتری………………………………………………………………………………………………………………….12
2-1-3 مفهوم رضایت مشتری……………………………………………………………………………………………………….14
2-1-4 عوامل موثر بر رضایت مشتریان……………………………………………………………………………………………16
2-2 تصویر…………………………………………………………………………………………………………………………………17
2-3 اعتماد………………………………………………………………………………………………………………………………….19
2-4 وفاداری مشتری……………………………………………………………………………………………………………………21
2-4-1 مفهوم وفاداری مشتری……………………………………………………………………………………………………….21
2-4-1-1 وفاداری به عنوان یك نگرش ابتدایی………………………………………………………………………………..25
2-4-1-2 وفاداری بر اساس رفتار آشكار شده …………………………………………………………………………………25
2-4-1-3 خرید معتدل شده بوسیله نگرش افراد……………………………………………………………………………….26
2-4-2 تاثیر رضایت و وفاداری بر سودآوری شركت ………………………………………………………………………..27
2-4-3 انواع وفاداری……………………………………………………………………………………………………………………27
2-4-3-1 وفاداری یكپارچه………………………………………………………………………………………………………….27
2-4-3-2 وفاداری انشعابی…………………………………………………………………………………………………………..28
2-4-3-3 وفاداران انتقالی……………………………………………………………………………………………………………..28
2-4-3-4 تغییر دهندگان………………………………………………………………………………………………………………28
2-4-4 مزایای وفاداری مشتری……………………………………………………………………………………………………..28
2-4-5 انواع مصرفكنندگان از نظر متغیرهای جمعیتشناسی …………………………………………………………..29
2-4-6 معیارهای تشخیص وفاداری مشتری…………………………………………………………………………………….29
2-4-7 چهارچوب رویداد……………………………………………………………………………………………………………30
2-4-8 وفاداری…………………………………………………………………………………………………………………………..31
2-4-9 طبقه بندی مقیاسهای وفاداری به نام تجاری…………………………………………………………………………34
2-4-9-1 بازار كالاهای مصرفی…………………………………………………………………………………………………….34
2-4-9-2 بازار كالاهای با دوام………………………………………………………………………………………………………35
2-4-9-3 بازارهای خدمات………………………………………………………………………………………………………….35
2-4-10 تجزیه و تحلیل میزان وفاداری…………………………………………………………………………………………..35
2-5 بازار خدمات (خدمات بانكی) ………………………………………………………………………………………………..36
2-5-1 بازاریابی خدمات………………………………………………………………………………………………………………36
2-5-2 آمیخته بازاریابی خدمات ……………………………………………………………………………………………………36
2-5-2-1 عناصر محصول (خدمت) ………………………………………………………………………………………………37
2-5-2-2 قیمت و سایر هزینههای خدمات……………………………………………………………………………………..37
2-5-2-2-1 نقش قیمتها در فعالیتهای خدماتی …………………………………………………………………………37
2-5-2-3 مكان…………………………………………………………………………………………………………………………..37
2-5-2-4 ترویج و بازار افزایی………………………………………………………………………………………………………38
2-5-2-5 كاركنان……………………………………………………………………………………………………………………….38
2-5-2-6 داراییها یا امكانات فیزیكی…………………………………………………………………………………………….39
2-5-2-7 فرآیندها………………………………………………………………………………………………………………………39
2-5-2-8 بهرهوری و كیفیت…………………………………………………………………………………………………………40
2-5-3 ویژگیهای خدمات بانكی………………………………………………………………………………………………….40
2-5-3-1 ناملموس بودن……………………………………………………………………………………………………………..41
2-5-3-2 عدم امكان ذخیرهسازی و انبار كردن خدمات……………………………………………………………………..41
2-5-3-3 بیثباتی كیفیت خدمات………………………………………………………………………………………………….42
2-5-3-4 ارتباط خریدار و فروشنده و تولید و مصرف هم زمان………………………………………………………….42
2-5-3-5 مسئولیت امانتداری………………………………………………………………………………………………………..42
2-5-3-6 جریان دو طرفه اطلاعات………………………………………………………………………………………………..42
2-5-4 مفهوم جدید خدمت به مشتریان………………………………………………………………………………………..43
2-6 گروههای اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………..44
2-6-1 مفهوم گروه اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………44
2-6-2 صنف …………………………………………………………………………………………………………………………….44
2-7 بانك و بانكداری…………………………………………………………………………………………………………………..44
2-7-1 سیر پیدایش و تكامل بانکداری در جهان……………………………………………………………………………….44
2-7-2 تشكیل بانكها در ایران………………………………………………………………………………………………………46
2-7-2-1بانك جدید شرقی …………………………………………………………………………………………………………46
2-7-2-2 بانك شاهنشاهی ایران……………………………………………………………………………………………………47
2-7-3 روند شكلگیری نخستین بانك ایرانی ………………………………………………………………………………….48
2-7-3-1 سرمایه و امكانات بانك در زمان تشكیل……………………………………………………………………………48
2-7-3-2 فعالیت بانک ………………………………………………………………………………………………………………..49
2-7-4 تحولات بانكداری در ایران پس از پیروزی انقلاب………………………………………………………………….51
2-7-4-1 قانون منتج شدن بانكهاو لایحه قانونی اداره امور بانكها…………………………………………………….51
2-7-4-2 قانون عملیات بانكی بدون ربا………………………………………………………………………………………….52
2-8 پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..54
2-8-1 پیشینه داخلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………….54
2-8-2 پیشینه خارجی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..56
فصل سوم :روش تحقیق
3-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….58
3-2 روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………58
3-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………..59
3-4 حجم نمونه و روش نمونهگیری و معیار انتخاب نمونه…………………………………………………………………59
3-5 روش گردآوری دادهها…………………………………………………………………………………………………………..61
3-6 ابزار گردآوری داده ها…………………………………………………………………………………………………………….61
3-7 مقیاس اندازهگیری………………………………………………………………………………………………………………..62
3-8 روایی و پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………..63
3-8-1 آزمون روایی…………………………………………………………………………………………………………………….63
3-8-2 پایایی (قابلیت اعتماد) ابزار…………………………………………………………………………………………………63
3-9)روش و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها………………………………………………………………………………………….64
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….66
4-2 آمار توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………..67
4-3 آمار استنباطی نمونه آماری……………………………………………………………………………………………………..73
4-3-1 تبیین و تفسیر متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق……………………………………………………………………..73
4-4 بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته به کمک مدل معادلات ساختاری ………………………………..74
4-4-1 تشریح مدل معادلات ساختاری……………………………………………………………………………………………74
4-4-2 بررسی مدل ساختاری بین متغیرها ………………………………………………………………………………………74
4-5 بررسی و آزمون فرضیات بر مبنی ضریب همبستگی پیرسون…………………………………………………………76
4-5-1 فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………………….76
4-5-2 فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………………….80
4-5-3 فرضیه سوم ……………………………………………………………………………………………………………………..80
4-5-4 فرضیه چهارم……………………………………………………………………………………………………………………81
4-5-5 فرضیه پنجم……………………………………………………………………………………………………………………..82
4-5-6 فرضیه ششم……………………………………………………………………………………………………………………..83
4-5-7 فرضیه هفتم……………………………………………………………………………………………………………………..83
4-5-8 فرضیه هشتم…………………………………………………………………………………………………………………….84
4-5-8-1 بین جنسیت و رضایت مشتری………………………………………………………………………………………..84
4-5-8-2 بین جنسیت و تصویر…………………………………………………………………………………………………….85
4-5-8-4 بین جنسیت و اعتماد……………………………………………………………………………………………………..85
4-5-8-4 بین جنسیت و وفاداری…………………………………………………………………………………………………..85
4-5-8-5 بین تاهل و رضایت مشتری ……………………………………………………………………………………………86
4-5-8-6 بین تاهل و تصویر ………………………………………………………………………………………………………..86
4-5-8-7 بین تاهل و اعتماد …………………………………………………………………………………………………………86
4-5-8-8 بین تاهل و وفاداری……………………………………………………………………………………………………….87
4-5-8-9 بین سن و رضایت مشتری ……………………………………………………………………………………………..87
4-5-8-10 بین سن و تصویر ……………………………………………………………………………………………………….87
4-5-8-11 بین سن و اعتماد ………………………………………………………………………………………………………..88
4-5-8-12 بین سن و وفاداری ……………………………………………………………………………………………………..88
4-5-8-13 بین سطح تحصیلات و رضایت مشتری…………………………………………………………………………..89
4-5-8-14 بین سطح تحصیلات و تصویر ………………………………………………………………………………………89
4-5-8-15 بین سطح تحصیلات و اعتماد ……………………………………………………………………………………….89
4-5-8-16 بین سطح تحصیلات و وفاداری ……………………………………………………………………………………90
4-5-8-17 بین مدت ارتباط و رضایت مشتری ………………………………………………………………………………..90
4-5-8-18 بین مدت ارتباط و تصویر …………………………………………………………………………………………….90
4-5-8-19 بین مدت ارتباط و اعتماد …………………………………………………………………………………………….91
4-5-8-20 بین مدت ارتباط و وفاداری ………………………………………………………………………………………….91
فصل پنجم :نتیجهگیری و پیشنهادات
5-1 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………….93
5-2 خلاصه یافتههای پژوهش……………………………………………………………………………………………………….93
5-3 تحلیل فرضیات…………………………………………………………………………………………………………………….94
5-4 بحث و تفسیر نتایج ………………………………………………………………………………………………………………96
5-5 پیشنهاد برای تحقیقات آینده……………………………………………………………………………………………………99
منابع و ماخذ……………………………………………………………………………………………………………………………..100
چکیده
امروزه پیشرفت فناوری و رقابتیتر شدن محیط پیچیده و پویای نظام بانکداری، بانکهای سنتی را تبدیل به بانکهایی با خدمات نوین نموده است. در این میان داشتن مشتریان وفادار به عنوان سرمایه اصلی هر بانک محسوب میشود. لذا در این تحقیق به مقایسه تاثیر محرک رضایت مشتری بر تصویر، اعتماد و وفاداری مشتری به تفکیک گروههای اجتماعی پرداخته شده است. روش این تحقیق از نظر هدف از نوع تحقیقات توصیفی– پیمایشی و از نظر نحوه اجرا از نوع تحقیقات كیفی است. جامعه آماری این تحقیق 362 نفر از مشتریان بانک سپه منطقه کرمانشاه میباشد و نمونهگیری به روش تصادفی طبقهای صورت پذیرفته است. اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه گردآوری شده و با آزمون همبستگی پیرسون، آزمون Tیك طرفه، آزمون T دو طرفه و آزمون آنالیز واریانس یك طرفه متغیرها مورد آزمون قرار گرفتهاند. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که روابط مثبت و معناداری بین متغیرهای رضایت مشتری، تصویر، اعتماد و وفاداری مشتری وجود دارد. همچنین در خصوص تاثیر محرک رضایت مشتری بر تصویر و اعتماد و تاثیر متغیر تصویر بر اعتماد میان گروههای اجتماعی تفاوتی وجود ندارد، اما در خصوص تاثیر محرک رضایت مشتری بر وفاداری، تاثیر متغیر تصویر بر وفاداری و تاثیر متغیر اعتماد بر وفاداری میان گروههای اجتماعی تفاوت وجود دارد. همچنین در بررسی ویژگیهای فردی یافتهها نشان میدهد، میزان رضایتمندی، تصویر، اعتماد و وفاداری در مردان بیشتر از زنان و میزان تصویر و وفاداری در افراد متاهل قویتر از افراد مجرد میباشد. ولی وضعیت تاهل روی میزان رضایت و اعتماد و همچنین تفاوت سن و تفاوت مدت زمان ارتباط روی متغیرها تفاوتی ایجاد نمینماید. اما سطح تحصیلات متفاوت برای میزان متغیرها متفاوت است.
واژههای کلیدی: رضایت مشتری، تصویر، اعتماد، وفاداری مشتری، ویژگیهای فردی، بانک سپه کرمانشاه
1-1) مقدمه
ظهور رضایت مشتری درموسسات مالی به صورت گستردهای تحت بررسی قرار گرفته است و تمركز بر رضایت مشتریان هدف اولیه هر سازمانی به خصوص بانك میباشد. فهم كامل این مطلب موضوع مهمی برای محققان و مسئولان میباشد (آربورو دیگران، 2009). كیفیت خدمات نقش حیاتی در موفقیت سازمان در ساخت مزیت رقابتی و افزایش قدرت رقابت ایفا میکند، جستجوی كیفیت خدمات در همه سازمانها و به خصوص بانکها عملی صحیح است. چرا كه خدمات مالی مانند دیگر خدمات ناملموس هستند (رود و دیگران، 2009). رضایت مشتری یك عامل كلیدی در شكلگیری تمایل خرید آتی مشتریان به شمار میرود. همچنین مشتریان راضی به احتمال از تجربه خوبشان نزد دیگران صحبت خواهند كرد. این امر به ویژه در فرهنگهای شرقی كه زندگی اجتماعی به گونهای شكل یافته است كه ارتباطات اجتماعی با دیگر افراد جامعه را بهبود بخشد، از اهمیت بیشتری برخودار است (جمال و ناصر، 2002). در دیدگاه امروزی بازاریابی شامل رشد دادن مشتری، یعنی توجه به رضایتمندی و كیفیت از دیدگاه مشتری و وفاداری مشتری و ارتباط موثر با وی است، در نتیجه سازمانها تلاش میكنند تا مشتریان وفادار داشته باشند (حیدرزاده، حسینی، 1378). كلر (1998) بیان میكند كه وفاداری نام تجاری در گذشته اغلب به طور ساده فقط از طریق رفتارهای تكرار خرید از نظر رفتاری، اندازهگیری شده است در حالی كه وفاداری مشتری به جای اینكه با رفتارهای خرید ساده بیان شود میتواند به طور گستردهتری مورد توجه قرار گیرد. وفاداری به نام تجاری از دو جز وفاداری رفتاری و نگرشی تشكیل شده است. با توجه به این كه در بخش خدمات روابط بین فردی گستردهتری بین ارائه دهندهی خدمات و مشتریان وجود دارد نقش وفاداری در این بخش اهمیت ویژهای دارد. وفاداری مشتریان به نام تجاری میتواند باعث افزایش سهم بازار شركت شود و سهم بازار رابطهی نزدیكی با نرخ بازگشت سرمایه و سودآوری شركت دارد (میلرو حسن، 2006).
امروزه با افزایش رو به رشد بانكهای خصوصی شاهد رقابتیتر شدن صنعت بانكداری در ایران هستیم. لذا در این پژوهش سعی بر آن است با بررسی رضایت مشتری و چگونگی تاثیرآن بر تصویر، اعتماد و وفاداری مشتری به شناسایی عوامل موثر بر وفاداری مشتری پرداخته شود.
1-2) بیان مسئله
در محبط رقابتی، پیچیده و پویا در نظام بانكداری، كوچكترین تفاوت در ارائه خدمات بانكی به نقل و انتقال عظیم در صنعت منجر میشود. بانكهای سنتی تا حدود زیادی به صورت بانكهای مشتری محور در میآیند. آن هم طبق اصول و مبانی بازاریابی رابطهمند، كه وفاداری مشتری را به عنوان هدف اصلی خود میداند. در این محیط پویا ایجاد و پیادهسازی استراتژیهایی كه به وفادار نمودن مشتریان منتهی میشود از اهمیت بسزایی برخودار است (بیرلی و همكاران، 2004). بخش مالی (بانكها) دستخوش تغییراتی است كه پیشتر در تاریخ خود تجربه نكرده است. این تغییرات هم بر ساختار صنعت و هم بر ماهیت رقابت تاثیر شگرف داشته است. جای تعجب نیست كه در این محیط پرتلاطم با تغییرات شتابنده، موسسات مالی مجبور شدهاند شیوه واكنش خود را نسبت به بازار تغییر دهند. به طوری كه كمتر روی محصولات و بیشتر بر مشتریان متمركز شوند و به جای دید كوتاه مدت، دیدی بلند مدت را در پیش بگیرند (هاریسون، 2008). رضایتمندی بیشتر مشتری منجر به شهرت بالاتر و تصویر بهبود یافتهتری است، علاوه بر این مشتریانی كه راضی هستند بیشتر احتمال دارد كه در یك رابطه طولانی مدت با بانك خود شركت نمایند (اندرسون و لیندستال، 1998). رضایت مشتری تاثیر مثبتی بر وفاداری مشتریان دارد (امین و همكاران، 2011). رضایت مشتری هنگامی كامل است كه انتظار مشتری با محصولات و خدمات ارائه شده تلاقی پیدا كند (الیور، 1997). تصویر یك نگرشی است كه نشان دهنده تركیبی از ویژگیهای محصول است. از نظر یك شركت تصویر یك طیف از پیوستگیها است كه در هنگام شنیدن نام یك سازمان به ذهن خطور میكند (فلاویان و همكاران،2004: نگویان و لكلرك، 2011). اعتماد در كسب و كار در ارتباط با كسب و كار تاسیس شده است و یك اجماع نظر در تفسیر اعتماد به عنوان صداقت، اعتماد به نفس، درستكاری و قابلیت اعتماد وجود دارد (اقبال و میراخور، 2007). وفاداری اشاره به تعهد مصرفكنندگان به خرید مجدد یك محصول ارجح و خدمات بطور مداوم در آینده است (زایت حمل و همكاران، 1996). در بسیاری از مطالعات شواهد تجربی ارائه شده بر رابطه قابل توجه رضایت مشتری بر روی تصویر تاكید دارد (بال و همكاران، 2004).
بونتیس و همكاران (2007)، نشان میدهد كه شهرت شركتهای بزرگ در مشتریان با تمركز بر رضایت مشتری بهبود یافته است. تصویر دارای یك تاثیر غیرمستقیم بر وفاداری از طریق رضایت و اعتماد است (بال و همكاران،2004).
وفاداری مشتریان، امروزه، كلید موفقیت تجاری محسوب میشود. با افزایش وفاداری مشتریان سهم بازار و میزان سوددهی بنگاه اقتصادی بالا میرود. درك بازار با برنامهریزی و اتخاذ استراتژیهای مناسب جهت پیشرفت فناوری و رقابتیتر شدن شرایط بازار در بخشهای مختلف تولیدی و خدمات، مشتری وفادار را به عنوان سرمایه اصلی هر شركتی محسوب میكند. در این تحقیق با توجه به اهمیت مشتری در صنعت بانكداری به مقایسه تاثیر محرك رضایت مشتری بر تصویر، اعتماد و وفاداری مشتری به تفكیك گروههای اجتماعی در مشتریان بانك سپه منطقه كرمانشاه میپردازد از سوی دیگر ویژگیهای فردی (سن، جنسیت، سطح تحصیلات) گروهها نیز مورد بررسی قرار میگیرند.
1-3) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
آگاهی از ارتباط راهبردی بین رضایت مشتری و عملكرد كلی خدمات”رضایت مشتری” در مفهوم بازاریابی یك امر حیاتی و یكی از موضوعات نظری و تجربی بسیار مهم برای اكثر بازاریابان و محققان در زمینه مشتری تلقی میگردد. رضایت مشتری برای سازمانهایی كه آرزوی ایجاد مزیت رقابتی در دنیای فوقالعاده رقابتی امروز را دارند یك موضوع كلیدی است (فون زكا، 2009). بانكها نمونه بارز شركتهای خدماتی هستند كه خدمات مالی خود را به مردم عرضه میدارند. در سالهای گذشته صنعت بانكداری ایران، به دلیل مشكلات مختلف اقتصادی، اجتماعی، دولتی بودن و مهمتر از همه فزونی میزان تقاضا بر عرضه، مشتری مداری و اركان آن را مورد بی توجهی قرار داده است. اما با ورود بانكهای بخش خصوصی این صنعت رفته رفته به سوی رقابتی شدن قدم بر میدارد. تغییرات تدریجی كه در صنعت بانكداری ایران به دلیل ورود بانكهای بخش خصوصی به وجود آمده است باعث افزایش سطح انتظارات مشتریان در تمام زمینههای مربوط به خدمات مشتری شده است (كهریزی، 1390).
بنابراین بانكها برای رشد و گسترش حضور خود در بازار باید به ارزیابی تصور عمومی از خود در شكلگیری وفاداری مشتریان پرداخته تا استراتژیهای بازاریابی خود را جهت رقابت با رقبا به منظور جذب مشتریان وفادار تدوین نمایند، لذا این پژوهش با نیت بررسی تاثیر نقش محرك رضایت مشتری در وفاداری مشتریان بازار خدمات مشخصا بانك سپه كه در بخش دولتی فعالیت میكند به بررسی نقش گسترده رضایت مشتری بر تصویر، اعتماد و وفاداری مشتریان ضمن بررسی ویژگیهای فردی (سن، جنسیت و سطح تحصیلات) در مشتریان بانك سپه به تفكیك گروههای اجتماعی می پردازد.
1-4 اهداف مشخص تحقیق
1-4-1 اهداف كلی
عمده ترین هدف این تحقیق مطالعه و مقایسه تاثیر محرك رضایت مشتری بر تصویر، اعتماد و وفاداری مشتری در مشتریان بانك سپه منطقه كرمانشاه به تفكیك گروههای مختلف اجتماعی میباشد.
1-4-2 اهداف ویژه
1-شناسایی و مقایسه تأثیر متغیر تصویر بر اعتماد مشتریان به تفكیك گروههای اجتماعی.