بلاک (1999) مطالعات بالینی نشان داد معتادان اینترنتی به طور مکرر معیارهای از اختلالات محور یک و دو متن راهنمای تشخیصی و آماری اختلال روانی را نشان می دهند حالت خلقی، نگرانی، استعمال مواد، وسواس فکری ـ عملی بطور ویژه معمول است. او 21 مورد که استفاده وسواسی از کامپیوتر داشتند با بهره گرفتن از نسخه کنشی کامپیوتر و برنامه مصاحبهای تشخیصی (DIS) ارزیابی کرد تقریباً 30/0 آزمودنیها معیاری برای یک اختلال رایج را داشتند. رایجترین اختلالات، اختلالات خلقی(24/0)، اختلالات اضطربی (19/0)، اختلالات استعمال مواد (14/0)، اختلالات روانپریشی (10/0). تقریباً 4/1 مراجعان معیاری برای یک اختلال روانپزشکی مادامالعمر شامل اختلات استعمال مواد (38/0)، اختلات خلقی (33/0)، اختلات اضطربی (19/0) و اختلات روانپزشکی (14/0) داشتند.
در حالیکه گزارشها از بلک و شاپیرا وجود اختلالات روانپزشکی مرضی مختلط را در معتادان اینترنت، ثابت کرد میزان اختلالات خلقی که بوسیله شاپیرا (2000) گزارش شده بود. بیشتر از چیزی بود که بوسیله بلاک (1999). گزارش شده بود. بویژه برای اختلال دو قطبی این شیوع بالا ممکن است در مراجعان مطالعه شده بوسیله شاپیرو به دلیل اینکه تحت درمان روانپزشکی بودند منعکس کند در حالیکه در مراجعان که به وسیله بلک مورد مطالعه قرار گرفته بودند ازطریق تبلغ بکارگرفته شده بودند و هیچ درمان روانپزشکی دریافت نکرده بودند.
یانگ (1998) سیاهه افسردگی را بر روی 259 کاربر معتاد اینترنتی اجرا کرد و یک نمره معنی دار 2/11/0 بیانگر این بود که این گروه مورد مطالعه سطح فزایندهای افسردگی، خوداتکایی بالا، فعالیتهای فردی را ترجیح می دهند و تمایل به محدود کردن روابط اجتماعی، متفکر انتزاعیاند که همنوایی کمی با تعهدات اجتماعی دارند، واکنشهای عاطفیتر نسبت به دیگران دارند.
در تحقیقی با هدف بررسی رابطه افزایش استفاده از فنآوری های ارتباطی پیشرفته و افزایش ریسک ایجاد نشانه های آسیبهای روان شناختی در کاربران جوان انجام دادند، مشخص شد که استفاده از رایانه و تلفن همراه ( کاربران زن )، با افزایش ریسک طولانیتر شدن تنش و در پی آن، افسردگی، مرتبط است (منطقی،1387).
2-1-8- علایم آسیب شناختی استفاده از اینترنت[1] (PIU)
دیویس، مدل رفتاری ـ شناختی را پیشنهاد کرده است و او در ارائه مدل خویش استفاده آسیب شناختی از اینترنت را به دو قسمت استفاده آسیب شناختی خاص از اینترنت و استفاده آسیب شناختی عمومی از اینترنت، تقسیم می کند(دیویس[2]، 2001، منطقی، 1387).
استفاده مرضی ویژه از اینترنت[3]: که شامل استفاده بیش از اندازه وسوء استفاده از اینترنت است و در نتیجه آسیب شناسی روانی قبلی فرد می باشد که در اثر عوامل تقویتی که از اینترنت دریافت می کند در فرد باقی می ماند، مانند قماربازی، هرزه نگاری جنسی و مانند آن که اگر شخص به اینترنت دسترسی نداشته باشد از طریق دیگر نشان داده می شود، اما این در اینترنت فراهم است فرد به آن روی می آورد.
استفاده مرضی فراگیر از اینترنت[4]: که شامل استفاده مرضی کلی از اینترنت مثلا گپ زدن، ایمیل بوده و علت اصلی آن بافت اجتماعی فرداست (امیدوار و صارمی1381).
2-1-9- تشخیص
برای تشخیص اینکه یک شخص اختلا ل اعتیاد به اینترنت مبتلا هست یا نه باید معیارهای خاصی طبق آنچه که انجمن روانپزشکی آمریکا مشخص کرده است را دارا باشد سه تا از این معیارها یا بیشتر باید در طی یک دوره دوازده ماه در یک شخص وجود داشته باشد.
تحمل اشاره دارد به نیاز برای افزایش مقدار زمان استفاده از اینترنت برای رسیدن به رضایت یا تأثیر ادامه استفاده همان مقدار از اینترنت را بطور قابل توجهی کاهش می دهد.
دو یا چند نوع از علایم خارجی که حدود چند روز یایک ماه بعد از کاهش یا قطع استفاده از اینترنت (به عنوان مثال ترک بوقلمون سرد ) گسترش مییابد باعث ناراحتی یا اختلال در عملکرد حرفهای، شخصی، یا اجتماعی می شود این علایم شامل: تحریک روانی یعنی لرزش، رعشه، اضطرب، وسواس فکری درباره اینکه چه چیزی در اینترنت اتفاق میافتد. توهمات یا رؤیاهای در اینترنت حرکات تایپ کردن ارادی یا غیر ارادی انگشتان دست.
استفاده ازاینترنت درگیری در از بین بردن یا اجتناب از علایم بیرونی است.
اینترنت اغلب بیشتریا طولانی تر از دوره زمانی که درنظر گرفته شده دردسترس است.
زمان قابل توجهی در انجام فعالیتهای مرتبط با اینترنت (مثل کتابهای اینترنتی، امتحان مرورگرهای جدید شبکه وسیع جهانی، تحقیق در فروشندگان اینترنتی وغیره) صرف می شود.
بخاطراستفاده ازاینترنت فعالیت های مهم اجتماعی، شغلی یا تفریحی رها شده یا کاهش پیدا می کند.
استفاده افراطی از اینترنت فرد را باکمبود فرصت های شغلی، آموزشی، کاری و ارتباطی مهم به خطر می اندازد (امیدوار و صارمی1381).
ملاكهاي تشخيصي براي استفاده مشكل آفرين از اينترنت (شاپیراوهمکاران، 2003).
الف- اشتغال ذهني ناسازگار پيرامون استفاده ازا ينترنت، كه حداقل يك مورد از موارد زير بايستي وجود داشته باشد.
1- اشتغال ذهني استفاده از اينترنت همراه با وسوسه انجام آن.
2- استفاده بيش ازحد از اينترنت بيش از مدت زماني كه شخص براي آن برنامه ريزي كرده است.
ب ـ استفاده از اينترنت يا اشتغال ذهني نسبت به آن باعث اختلال جدي در عملكرد شغلی –اجتماعي يا ديگر زمينههاي زندگي فرد شود.
ج- استفاده بيش از حد از اينترنت به صورت خاص در طي دوران هيپومانيا ياماني كه اتفاق نيفتد و اين نشانهها جزء اختلالات محور یک معيار تشخيصيDSM-IV-TR قرار نگیرد.
از معمولترین معیارهای تشخیص اعتیاد اینترنت میتوان به مواردی نظیر افت تحصیلی شدید، کاهش وزن، بالا رفتن دامنه تنشهای عصبی، کاهش فعالیتهای اجتماعی، معاشرت با اشخاص یا گروه های بزرگتر، قانون گریزی، عدم مسئولیت پذیری بیش از حد، پرخاشگری، تغییر عادتهای رفتاری، ابتلا به سردردهای عصبی و… نام برد که میتوان به کمک آنها علایم اعتیاد به اینترنت را در دیگران شناسایی کرد (امینی، 1384).
ملاک تشخیصی یانگ (1996) برای اعتیاد اینترنتی را بر اساس ملاکهای تشخیصی قماربازی بیمارگونه که در DSM-IV آمده بود را مبنایی برای تشخیص اعتیاد اینترنتی قرار داد و در بکارگیری معیار او فقط کاربرد غیر اصولی اینترنت یا کامپیوتر مثلاً غیرتجاری یا غیرآموزشی در نظر گرفته شد. یانگ بیان کرد که هر فردی پنج نشانه یا بیشتر از این هشت نشانه در طی شش ماه در یک فرد وجود داشته باشد آن را اعتیاد اینترنتی می نامند.
ملاکها عبارتند از : اشتغال ذهنی در مورد اینترنت، احساس به گذراندن زمان بیشتر در اینترنت برای به دست آوردن میزان رضایت بیشتر از آن، عدم موفقیت در کنترل، توقف یا کم کردن استفاده از اینترنت، به هنگام قطع و یا کم کردن استفاده از اینترنت احساس ناآرامی، افسردگی یا بد خلقی کردن، فرد بیشتر از زمانی که قصد دارد، در اینترنت می ماند، فرد بخاطر استفاده از اینترنت، فرصتهای شغلی و روابط اجتماعی مهم خود را از دست می دهد دورغ گفتن به اعضای خانواده، روان درمانگر یا افراد دیگر در مورد مدت زمان استفاده از کامپیوتر استفاده از اینترنت به عنوان راهی برای فرار از مشکلات یا مسائل مثل افسردگی و ناامیدی.
2-1-10- علت شناسی ـ نظریه ها
در تبیین اعتیاد به اینترنت با نظریه های بسیار زیادی روبرو هستیم. به رغم پژوهش های فراوان و تلاش های هماهنگ برای شناسایی مهمترین عوامل گرایش فرد وابسته به اینترنت، کماکان موارد مبهم و پرسش های بسیاری فرا روی محققان و متخصصان این حوزه قرار دارد. به همین خاطر است که هنوز هیچ فردی نظریه و دیدگاهی را که قادر به تبیین کلیه «رفتارهای اعتیاد گونه» باشد، اعلام نکرده است. تعدادی از نظریه های مرتبط با این موضوع عبارتند از: نظریه روانکاوی، نظریه کنترل اجتماعی، نظریه شناختی، نظریه شناختی ـ رفتاری، نظریه رفتاری، نظریه عصب شناختی (باقری، 1388).
[1] - Pathological hnternet-use(PIU)
[2] - Davis
[3] - Generalized pathological internet-use
[4] - Specific pathological internet-use
