1-1-2-1 تعریف و تبیین مشارکت در جرم 13
2-1-2-1- تمایز معاونت با مشارکت در ارتکاب جرم 15
3-1-2-1- تمایز معاونت با مشارکت در ماهیت عمل مجرمانه 15
4-1-2-1تمایز در مجازات ها 16
2-2-1 تمایز معاونت با تسبیب 19
3-1 تحولات تاریخی معاونت در جرم 21
1-3-1 تحولات تاریخی معاونت در جرم در قوانین قبل از انقلاب اسلامی 21
2-3-1 تحولات تاریخی معاونت در جرم در قوانین بعد از انقلاب اسلامی 24
1-2-3-1 تحولات تاریخی معاونت در جرم در قانون راجع به مجازات اسلامی 1361 24
2-2-3-1 تحولات تاریخی معاونت در جرم در قانون قانون مجازات اسلامی 1375 25
فصل دوم : ارکان تشکیل دهنده معاونت درجرم 28
1-2 رکن مادی معاونت در جرم 29
1-1-2 رفتار مرتکب 29
2-1-2 تقدم یا اقتران زمانی 32
3-1-2 تحقق کامل عملی که مصداق معاونت در جرم می باشد 34
4-1-2 مصادیق معاونت در جرم 35
1-4-1-2 ترغیب 36
2-4-1-2 تهدید 37
3-4-1-2 تطمیع 38
4-4-1-2 تحریک 39
5-4-1-2 دسیسه یا فریب 43
6-4-1-2 سوء استفاده از قدرت 44
7-4-1-2 تهیه یا ساختن وسایل ارتکاب جرم 46
8-4-1-2 ارایه طریق ارتکاب جرم 48
9-4-1-2 تسهیل وقوع جرم 49
10-4-1-2-اخفا 50
5-1-2 معاونت در جرایم مختلف بر حسب عنصر مادی 53
1-5-1-2 جرایم آنی و مستمر 53
2-5-1-2 جرایم مطلق و مقید 55
3-5-1-2 جرایم ساده و اعتیادی 58
4-5-1-2 جرایم ساده و مرکب 60
6-1-2 معاونت در معاونت در جرم 62
7-1-2 شروع در معاونت جرم 64
8-1-2-ارتکاب معاونت از سوی اشخاص حقوقی 66
2-2 رکن قانونی معاونت در جرم 67
1-2-2 سیستم مجرمیت عاریه ای 68
1-1-2-2 مجرمیت عاریه ای مطلق 69
2-1-2-2 مجرمیت استعاره ای نسبی 69
3-1-2-2 نتایج و آثار معاونت استعاره ای 70
1-3-1-2-2 جرم اصلی مشمول علل موجهه جرم است 70
2-3-1-2-2 موقعیت معاون در شرایط عفو عمومی 71
3-3-1-2-2 موقعیت معاون در شروع به جرم 72
4-3-1-2-2 موقعیت معاون در صورت نسخ قانون جزا 73
5-3-1-2-2 موقعیت معاون در صورت گذشت مدعی خصوصی 74
2-2-2 سیستم معاونت به عنوان جرم مستقل 75
1-2-2-2 معاونت به عنوان جرم مستقل در قوانین جزایی ایران 76
1-1-2-2-2 جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی 76
2-1-2-2-2 جرایم علیه امنیت اشخاص 77
3-1-2-2-2 جرایم علیه امنیت اموال و مالکیت 78
4-1-2-2-2 جرایم علیه امنیت اخلاق و عفت عمومی 78
5-1-2-2-2 فراری دادن اشخاص توقیف شده یا زندانی 79
6-1-2-2-2- کمک به دایره کردن قمارخانه 80
3-2-2- سیستم معاونت به عنوان کیفیت مشدد 81
نتیجه 81
3-2-رکن روانی معاونت در جرم 82
1-3-2 علم و آگاهی 83
2-3-2 توافق آگاهانه معاون و مباشر برای ارتکاب بزه معین 84
3-3-2 مسئولیت معاون 84
4-3-2 انصراف معاون و آثار آن 87
5-3-2 معاونت در جرایم غیر عمدی 88
فصل سوم : مجازات معاون جرم 94
1-3 مجازات معاونت در قوانین قبل از انقلاب 95
2-3 مجازات معاونت در قوانین بعد از انقلاب 96
1-2-3-مجازات معاونت در قانون مجازات اسلامی 1370 97
2-2-3- مجازات معاونت در قانون مجازات اسلامی 1392 98
1-2-2-3 (مواردی که برای معاون در شرع یا قوانین خاص دیگر مجازات تعیین شده) 99
1-1-2-2-3 امساک در قتل 100
2-1-2-2-3 دیده بان 102
2-3-3- چنانچه در شرع مجازات خاصی برای معاونت در جرم معین نشده ،لیکن در
قانون مجازات خاصی تعیین شده باشد 104
2-2-2-3 مواردی که معاونت به عنوان جرم مستقل قابل مجازات می باشد 104
3-3-3- چنانچه برای معاونت در جرمی مجازات خاصی در شرع یا قانون تعیین نشده
باشد 112
3-2-2-3 تبیین ماده129 قانون مجازات اسلامی 117
نتیجه گیری 119
پیشنهادها 122
فهرست منابع و مأخذ 125
مقدمه :
جرم به عنوان یک عمل ضد اجتمایی از دیرباز و گذشته دور توسط مردمان جوامع مورد نکوهش و سرزنش بوده و به شدت با آن برخورد شده است علت این امر نیز جلوگیری از هرج و مرج در جامعه و بر قراری نظم اجتماعی و اجرای عدالت بوده است . در ارتکاب جرم ممکن است افراد مختلفی دخالت داشته باشند و میزان دخالت این افراد ممکن است متفاوت باشد .
با عنایت به میزان کمیت و کیفیت دخالت افراد در ارتکاب یک جرم ممکن است عناوین شریک جرم یا معاون جرم به آنان منتسب گردد . با عنایت به تفاوت زیادی که بین این دو عنوان حقوقی وجود دارد که در اعمال مجازات نیز موثر می باشد لازم است بتوان تفکیک دقیقی بین عناوین مذکور انجام داد .
اهمیت موضوع:
یکی از مباحث اصلی در رشته حقوق برای عمومی بحث معاونت در جرم است . فردی که به فکر ارتکاب وقوع یک بزه می باشد ممکن است به اندازه کافی جرات و جسارت لازم برای حضور در صحنه جرم و ارتکاب آن بدون واسطه و مستقیم را نداشته باشد و تصمیم بگیرد به صورت غیر مستقیم جرم را انجام دهد و با مباشر جرم همکاری و همفکری داشته باشد تا در اثر این همکاری و هم فکری جرم به وقوع بپیوندد . چنین فردی که بدون دخالت در عنصر مادی جرم در ارتکاب جرم همکاری و مساعدت داشته و به طور غیر مستقیم زمینه وقوع جرم را فراهم می سازد معاون جرم می باشد . به عبارت دیگر کسی که به مجرم اصلی در ارتکاب جرم کمک کند . یا وقوع جرم را تسهیل نماید ، بدون آن که اقدامات وی به گونه ای باشد که جرم را مستند به عمل او سازد معاون نامیده می شود .
به طور کلی باید گفت تمامی جرایم در جامعه به دو صورت به وقوع می پیوندد :
الف ) مباشرت : در این فرض تمامی ارکان جرم را یک فرد به صورت انفرادی مرتکب می شود و هیچ شخص دیگری مستقیم یا غیر مستقیم او را در ارتکاب جرم یاری نمی رساند ، یعنی ارتکاب جرم نتیجه اقدامات یک فرد می باشد .
ب ) ارتکاب جرم نتیجه اقدامات بیش از یک فرد می باشد در این حالت خود به دو بخش تقسیم می شود :
- مشارکت : این فرض در صورتی است که افراد دخیل در جرم نسبت به انجام جزیی از عنصر مادی جرم اقدام نمایند . ماده 125 قانون مجازات اسلامی 1392 در این خصوص بیان می دارد : « هر کس با شخص یا اشخاص دیگر در عملیات اجرایی مشارکت کند و جرم ، مستند به رفتار همه ی آن ها باشد خواه رفتار هر یک به تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد خواه نباشد و خواه اثر کار آنان مساوی باشد خواه متفاوت ، شریک در جرم محسوب و مجازات او مجازات فاعل مستقل آن جرم است … »
- معاونت : این فرض در صورتی است که تمام افراد دخیل در ارتکاب عنصر مادی جرم حضور ندارند . در این فرض فردی بی آن که در عملیات اجرایی شرکت داشته باشد به شیوه ای مختلف دیگری را در ارتکاب جرم یاری می رساند اما باید دانست که شیوه های یاری رساندن باشد جرم یا همان معاونت در جرم منحصر به موارد مندرج در قانون می باشد .
اهداف و پرسش های تحقیق:
این که چه کسانی و تحت چه شرایطی معاون جرم محسوب می شوند و سهم آنان تا چه اندازه موثر است و نهایتا مجازات آن ها با عنایت به قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 به چه میزان است موضوع بحث معاونت است .
قانون مجازات اسلامی 1392 معاونت در جرم را تعریف نکرده و تنها به ذکر مصادیق آن اکتفا نموده است بنابراین تشخیص معاونت با توجه به مصادیق آن مبهم می باشد و لازم است حدود آن تعریف شود .
هم چنین نظر به این که معاون جرم با مرتکب اصلی همکاری می نماید و مجرمیت وی از مباشر جرم عاریه گرفته می شود لازم است مفاهیمی چون وحدت قصد بین معاون و مباشر جرم ، میزان همراهی عنصر روانی معاون و مباشر جرم و نحوه تعیین مسئولیت کیفری معاون جرم مشخص شود.
اهداف مورد نظر در این تحقیق عبارتند از :
- بیان تعریف جامع و مانع از معاونت در جرم
- تشریح عناصر سه گانه ( عنصر مادی ، عنصر قانونی و عنصر روانی ) معاونت در جرم از منظر قانون مجازات اسلامی 1392
- تبیین مبانی نظری معاونت در جرم ( سیستم مجرمیت عاریه ای – سیستم معاونت به عنوان جرم مستقل – سیستم معاونت به عنوان کیفیت مشدده ) و نتایج آن .
- تبیین معاونت در جرایم مختلف بر حسب عنصر مادی