1-9 قلمرو زمانی و مکانی و موضوعی تحقیق 14
1–10 مراحل تحقیق در یک نگاه 15
فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع16
مقدمه 17
2-1 بخش اول: مفاهیم و کلیات 18
2-1-1 تعریف پروژه18
2-1-2 پروژه های ساخت18
2-1-3 قراردادهای ساخت19 .
2-1-4 اجزاء اصلی قرارداد22
2-1-5 عوامل درگیر در یک پروژه23 .
2-1-5-1 کارفرما23
2-1-5-2 پیمانکار 24
2-1-5-3 مشاور 27
2-1-6 قراردادهای پیمانکاری 28 2-1-6-1 قراردادهای طراحی مهندسی (E) 28
2-1-6-2 قراردادهای تأمین تجهیزات( P) 28
2-1-6-3 قراردادهای EPC 29
2-2 بخش دوم: دعاوی30
2-2-1دعاوی موجه و غیر موجه31 .
2-2-2 انواع دعاوی32
2-2-2-1 دعاوی قراردادی32
2-2-2-2 دعاوی ضمن قرارداد32 .
2-2-2-3 دعاوی ارزش گذاری جدید33
2-2-2-4 دعاوی مساعدتی33
2-2-3 ادعا های متداول در قراردادها34
2-2-3-1 ادعاهای مربوط به محدوده و شرایط کار34
2-2-3-2 ادعاهای زمانی35 .
2-2-3-3 ادعاهای هزینه ای36 .
2-2-3-4 ادعاهای کیفی36
2-2-4 ادعا های متداول پیمانکاران در قراردادهای ساخت37 .
2-3 بخش سوم: تأخیر و دعاوی زمان43
2-3-1 تأخیر از منظر پیمانکاران44 ..
2-3-2 تأخیر در پروژه های ساخت و نصب در برخی کشور ها و مقایسه با ایران45
2-3-3 علل تأخیر در پروژه های عمرانی ملی50
2-3-4 عوامل مؤثر تأخیر در یک پروژه . 51
2-3-5 عوامل مؤثر ایجاد تأخیر در بخش مهندسی پروژه های EPC 52
2-3-5-1 عوامل داخلی 52
2-3-5-2 عوامل خارجی 54
2-4 بخش چهارم: هزینه و دعاوی هزینه 55
2-4-1 انواع هزینه 55
2-4-1-1 هزینه های مستقیم 55
2-4-1-2 هزینه های غیر مستقیم 55
2-4-2 ادعای هزینه ای متداول 56
2-4-2-1 ادعای هزینه بالاسری عمومی 56 2-4-2-2 ادعای هزینه بالاسری کار 57
2-4-2-3 دعاوی سود از بین رفته 57
2-4-2-4 دعاوی ایجاد وقفه در فعالیت و کارآیی تلف شده 58
2-4-2-5 دعاوی هزینه های تسریع 59
2-4-2-6 دعاوی تغییرات 60
2-4-2-7 دعاوی پیمانکار در قبال پرداخت دیر هنگام کارفرما 61
2-4-2-8 دعاوی پیمانکار همکار 61
2-5 بخش پنجم: مدیریت دعاوی 63
2-5-1 مدیریت ادعا از دیدگاه استاندارد مدیریت پروژه 63
2-5-2 روند مدیریت ادعا 65
2-5-3 مدیریت ادعا در قراردادهای طرح و ساخت 68
2-6 بخش ششم: ماهیت اختلاف و راه های حل و فصل 69
2-6-1 تحلیل نموداری حل اختلاف 70
2-6-2 تحلیل نموداری حل اختلاف به شیوه دادگاهی 71
2-6-3 تحلیل نموداری حل اختلاف به شیوه برون دادگاهی 72
2-6-4 فرق دعوا و اختلاف 73
2-6-5 راه های حل اختلاف 74
2-7 بخش هفتم: راهکارهای پیشنهادی برای پیشگیری 79
فصل سوم: روش تحقیق 85
مقدمه 86
3-1 مراحل تحقیق در یک نگاه 87
3-2 روند تحقیق 88
3-2-1مرحله اول 88
3-3مرحله دوم تحقیق: طراحی پرسشنامه 90
3-3-1 فاکتور احتمال وقوع 90
3-3-2 فاکتور میزان تأثیر 91
3-3-3 اعتبار و روایی پرسشنامه 92
3-4 مرحله سوم: جمع آوری نظرات 93
3-4-1 جامعه آماری مورد مطالعه 93
3-4-2 تعیین حجم نمونه 93
3-5 مرحله چهارم: محاسبه میانگین وزنی 95
3-5-1 پارامترهای شاخص میانگین وزنی 97
3-5-2 خلاصه اطلاعات و محاسبه میانگین وزنی 98
3-6 مرحله پنجم: محاسبه میانگین و تعیین 15 عامل مشترک 99
3-7 مرحله ششم: تعیین میزان درجه توافق (RAF) و درصد توافق( PA) 100
3-8 مرحله هفتم: ارائه راهکارهایی برای پیشگیری 103
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها 104
مقدمه 105
4-1 جمع آوری داده 106
4-1-1 طراحی پرسشنامه 106
4-1-2 پرسش شوندگان 107
4-2 محاسبه میانگین وزنی و رتبه بندی عوامل 109
4-2-1 اولویت بندی علل محتمل بروز دعاوی هزینه از دیدگاه سه گروه 110
4-2-2 اولویت بندی علل محتمل بروز دعاوی زمان از دیدگاه سه گروه 113
4-3 انتخاب 15 عامل برتر مشترک بین سه گروه 116
4-4 تعیین میزان توافق نظر 122
4-4-1 میزان توافق نظر در علل بوجودآورنده دعاوی هزینه 123
4-4-2 میزان توافق نظر در علل بوجودآورنده دعاوی زمان 127
4-5 ارائه راهکارهای پیشگیری 132
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات 133
مقدمه 134
5-1 خلاصه یافته ها و نتایج تحقیق 136
5-2 پیشنهادات 141
5-1-2پیشنهادات اجرایی 141
5-2-2 پیشنهاد تحقیقات آتی 144
5-3 محدودیتهای پژوهش 145
منابع 146
در سال های اخیر افزایش تقاضای پروژه های ساخت که به دلایل مختلفی رخ داده است باعث گردیده که سالانه حجم زیادی از اعتبارات کشور صرف احداث و اجرای پروژه های ساخت گردد. پروژه های ساخت اهدافی چون هزینه، زمان و کیفیت را دنبال می کنند و آنچه این اهداف را تحت تأثیر قرار می دهد طرح دعاوی می باشد که به دلایل مختلف و متعدد با ادعای یکی از طرفین قرارداد نسبت به دیگری حاصل می گردد. این ادعا معمولا” درخواست کتبی با انضمام مدارک قراردادی است، که در خصوص جبران مالی و یا زمانی، یا تحقق سایر شرایط که از نظر قراردادی، موجب اختلاف درخواست کننده و طرف قرارداد یا کارفرماست بروز می کند.
دعاوی معمولا” در دو حوزه زمان و هزینه مطرح می شوند. تأخیر یکی از مهمترین پدیده های رایج در پروژه های عمرانی کشور است که در طول سالهای گذشته در پروژه های ساده ساختمانی تا پیچیده آنها رخ داده است که به تبع آن موجبات راکد ماندن سرمایه و به تعویق افتادن بازگشت سرمایه، افزایش هزینه های جاری پروژه، کاهش قدرت بودجه تخصیص یافته به پروژه ناشی از افزایش نرخ تورم، معطل ماندن منابع، نارضایتی ذی النفعان، مردم و مشتریان و در نهایت از دست رفتن موضوعیت پروژه های وابسته به زمان می گردد. از طرف دیگر وجود موانع قانونی، برآورد نادرست احجام و هزینه ها، تأخیر در تخصیص بودجه مناسب به پروژه ها نیز اثرات منفی بسیاری بر روی زمان بندی و اجرای با کیفیت پروژه ها خواهند داشت که همگی زمینه و بستر طرح دعاوی در پروژه های ساخت را مهیا می سازند.
با توجه به اهمیت موضوع ادعا در پروژه های ساخت کشور واختلافات و تبعات ناشی از آنها که اثرات مخربی برای به سرانجام رسیدن پروژه ها به همراه دارند لزوم شناسایی دلایل عمده ادعا در دو حوزه اصلی هزینه و زمان احساس گردید.
این تحقیق با موضوعیت شناسایی عوامل اصلی محتمل بروز دعاوی ابتدا سعی در شناسایی عوامل اصلی دارد همچنین از آنجا که دعاوی در پروژه می تواند از سوی هر یک از طرفین قرارداد و دخیل و درگیر در پروژه مطرح گردد این عوامل به تفکیک از دیدگاه سه گروه اصلی پروژه های ساخت یعنی کارفرمایان، پیمانکاران و مشاوران سنجیده شده است. در نهایت عوامل مشترک مهم که از اولویت بیشتری نزد سه گروه برخوردار بودند تعیین گردیده و میزان درصد توافق نظر آنها برآورد می گردد. به منظور جمع آوری داده ها پرسشنامه ای تهیه و در بین جامعه آماری مورد مطالعه توزیع گردید. ارزیابی داده ها نیز با استفاده از نرم افزارهای SPSS، Excell صورت پذیرفت.
در انتهای پژوهش نیز با توجه به عوامل تعیین شده راهکارهای پیشنهادی جهت کاهش احتمال بروز دعاوی در پروژه های ساخت کشور ارائه گردیده است.
