1

 

 

 

1-2 بیان مسئله ………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

2

 

 

 

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق …………………………………………………………………………………………….

 

 

4

 

 

 

1-4 اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

5

 

 

 

1-5 سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………

 

 

5

 

 

 

1-6 فرضیه تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

6

 

 

 

1-7 تعریف نظری و عملیاتی متغیرها ……………………………………………………………………………..

 

 

7

 

 

 

2-7-1 تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………………………………….

 

 

8

 

 

 

فصل دوم: ادبیات تحقیق

 

 

 

2-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

9

 

 

 

2-2 خلاقیت……………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

11

 

 

 

2-2-1 تغییرات محیطی، مدارس و خلاقیت ……………………………………………………………………..

 

 

11

 

 

 

2-2-2 مدیران و خلاقیت …………………………………………………………………………………………………..

 

 

12

 

 

 

2-3-3خاستگاه خلاقیت……………………………………………………………………………………………………..

 

 

13

 

 

 

2-2-4 نقش انگیزش در خلاقیت ………………………………………………………………………………………

 

 

15

 

 

 

2-2-5 مفهوم شناسی خلاقیت ………………………………………………………………………………………….

 

 

17

 

 

 

2-2-6 فراگرد خلاقیت ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

19

 

 

 

2-2-7 سطوح خلاقیت ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

23

 

 

 

2-2-8 انواع خلاقیت …………………………………………………………………………………………………………..

 

 

24

 

 

 

2-2-9 دیدگاه ها در مورد اخلاق ……………………………………………………………………………………….

 

 

25

 

 

 

2-2-10 دیدگاه های مختلف درباره خلاقیت…………………………………………………………………….

 

 

26

 

 

 

2-2-10-1 خلاقیت از دیدگاه روانشناسی …………………………………………………………………………

 

 

26

 

 

 

2-2-10-2 خلاقیت از دیدگاه سازمانی ……………………………………………………………………………..

 

 

28

 

 

 

2-2-11 نظریه های خلاقیت ……………………………………………………………………………………………..

 

 

28

 

 

 

2-3 نظریه های جدید فلسفی ……………………………………………………………………………………………

 

 

30

 

 

 

2-4 نظریه های علمی خلاقیت ………………………………………………………………………………………….

 

 

31

 

 

 

2-5 دیدگاه روانشناختی اجتماعی ……………………………………………………………………………………..

 

 

 

32

 

 

 

2-6 دیدگاه عصب شناختی ………………………………………………………………………………………………..

 

 

32

 

 

 

2-7 دیدگاه روانسنجی ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

32

 

 

 

2-8 انگیزه کارکنان در سازمان ها ……………………………………………………………………………………..

 

 

35

 

 

 

2-8-1 مفهوم انگیزش ………………………………………………………………………………………………………..

 

 

36

 

 

 

2-8-1-1 انگیزه ………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

4

 

 

 

2-8-2 نظریه های انگیزش………………………………………………………………………………………………….

 

 

41

 

 

 

2-8-2-1 نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو ……………………………………………………………………

 

 

43

 

 

 

2-8-2-2 نظریه مبتنی بر نیازهای سه گانه دیوید مک کلند …………………………………………..

 

 

43

 

 

 

2-8-2-3 نظریه آلدرفر ERG ………………………………………………………………………………………….

 

 

44

 

 

 

2-8-2-4 نظریه انتظار ……………………………………………………………………………………………………….

 

 

44

 

 

 

2-8-2-5نظریه دوگلاس مک گریگور ……………………………………………………………………………….

 

 

45

 

 

 

2-8-2-6 نظریه آمابیلی:……………………………………………………………………………………………………

 

 

45

 

 

 

2-8-3- افزایش و کاهش انگیزه……………………………………………………………………………………….

 

 

46

 

 

 

2-8-4 رویکردهای عمده انگیزش:……………………………………………………………………

 

 

48

 

 

 

2-8-5 مدیریت بر مبنای هدف………………………………………………………………………..

 

 

49

 

 

 

2-9 پیشینه تجربی پژوهش در خارج از ایران ………………………………………………………………..

 

 

50

 

 

 

2-10 پیشینه تجربی پژوهش در داخل ایران ……………………………………………………………………

 

 

55

 

 

 

2-11 مدل مفهومی تحقیق ………………………………………………………………………………………………..

 

 

56

 

 

 

2-12جمع بندی…………………………………………………………………………………………………………………

 

 

56

 

 

 

فصل سوم: روش تحقیق

 

 

 

3-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

62

 

 

 

3-2 تعریف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

62

 

 

 

3-3 روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

63

 

 

 

3-4متغیرهای پژوهش……………………………………………………………………………………………………….

 

 

66

 

 

 

3-4-1تعیرف متغیر……………………………………………………………………………………………………………..

 

 

66

 

 

 

3-4-1-2 متغیر مستقل………………………………………………………………………………………………………

 

 

67

 

 

 

3-4-2-2-متغییر وابسته…………………………………………………………………………………………………….

 

 

68

 

 

 

3-5 جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

68

 

 

 

3-6 روش نمونه گیری و حجم نمونه …………………………………………………………………………………

 

 

69

 

 

 

3-7 مراحل اجرای تحقیق ………………………………………………………………………………………………….

 

 

70

 

 

 

3-8 ابزار گردآوری داده ها …………………………………………………………………………………………………

 

 

72

 

 

 

3-8-1-مطالعات کتابخانه ای……………………………………………………………………………………………..

 

 

72

 

 

 

3-8-2-پرسشنامه………………………………………………………………………………………………………………

 

 

73

 

 

 

3-9روایی پرسشنامه ………………………………………………………………………………………………………….

 

 

74

 

 

 

3-10 پایایی پرسشنامه ……………………………………………………………………………………………………..

 

 

75

 

 

 

3-11 روش های تجزیه و تحلیل داده ها ………………………………………………………………………….

 

 

78

 

 

 

3-12 روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها …………………

 

 

78

 

 

 

3-13 جمع بندی ……………………………………………………………………………………………………………….

 

 

79

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

 

 

4-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

81

 

 

 

4-2 یافته های توصیفی ……………………………………………………………………………………………………..

 

 

81

 

 

 

4-2-1 توصیف ویژگی های فردی پاسخگویان ………………………………………………………………….

 

 

81

 

 

 

4-2-1-1 توزیع پاسخگویان بر حسب سن ………………………………………………………………………..

 

 

81

 

 

 

4-2-1-2 توزیع پاسخگویان بر حسب جنسیت ………………………………………………………………..

 

 

83

 

 

 

4-2-1-3 توزیع پاسخگویان بر حسب تحصیلات ………………………………………………………………

 

 

84

 

 

 

4-2-1-4 توزیع پاسخگویان بر حسب تأهل ……………………………………………………………………..

 

 

86

 

 

 

4-2-1-5 توزیع پاسخگویان بر حسب وضعیت استخدامی ……………………………………………….

 

 

87

 

 

 

4-2-1-6 توزیع پاسخگویان بر حسب پست سازمانی ……………………………………………………….

 

 

89

 

 

 

4-2-2 توزیع خلاقیت مدیران از نظر کارکنان پاسخگو …………………………………………………….

 

 

90

 

 

 

4-2-3 توزیع کارکنان بر حسب انگیزه شغلی ……………………………………………………………………

 

 

91

 

 

 

4-3 یافته های استنباطی …………………………………………………………………………………………………..

 

 

91

 

 

 

4-3-1 بررسی رابطه­ی بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش و انگیزه شغلی کارکنان ….

 

 

91

 

 

 

4-3-2 بررسی رابطه­ی بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش از حیث بعد “سیالی بودن” و انگیزه شغلی کارکنان ……………………………………………………………………………………………

 

 

92

 

 

 

4-3-3 بررسی رابطه­ی بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش از حیث بعد “انعطاف” و انگیزه شغلی کارکنان ………………………………………………………………………………………………………….

 

 

93

 

 

 

4-3-4 بررسی رابطه­ی بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش از حیث بعد “ابتکار” و انگیزه شغلی کارکنان ………………………………………………………………………………………………………….

 

 

94

 

 

 

4-3-5 بررسی رابطه­ی بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش از حیث بعد “بسط جزئیات مدیران” و انگیزه شغلی کارکنان …………………………………………………………………………..

 

 

94

 

 

 

4-4 جمع بندی……………………………………………………………………………………………………………………

 

 

94

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

 

 

5-1 مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………….

 

 

98

 

 

 

5-2 نتایج تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………..

 

 

98

 

 

 

5-2-1 نتایج مربوط به آزمون فرضیه ها ……………………………………………………………………………

 

 

98

 

 

 

5-2-2 نتایج مربوط به تحلیل های جمعیت شناختی ………………………………………………………

 

 

100

 

 

 

5-3 بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………………………

 

 

100

 

 

 

5-4 پیشنهادها ……………………………………………………………………………………………………………………

 

 

100

 

 

 

5-4-1پیشنهادها برای تحقیق های آتی ……………………………………………………………………………

 

 

101

 

 

 

5-4-2 محدودیت ها …………………………………………………………………………………………………………..

 

 

101

 

 

 

منابع ……………………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

104

 

 

 

پیوست ها ……………………………………………………………………………………………………………………………

 

 

111

 

 

 

پیوست 1: پرسشنامه …………………………………………………………………………………………………………..

 

 

111

 

 

 

پیوست 2: مشخصات آماری خلاقیت مدیران از نظر کارکنان ……………………………………………

 

 

115

 

 

 

پیوست3: مشخصات آماری انگیزه شغلی کارکنان ……………………………………………………………..

 

 

10

 

 

مقدمه

 

نیروی انسانی مهمترین سرمایه سازمان است و هر چه این سرمایه از کیفیت مطلوب و بالاتری برخوردار گردد، احتمال موفقیت، بقا و ارتقاء سازمان بیشتر خواهد شد. با توجه به اینکه این نیروی انسانی دارای نگرش های شغلی متعددی هستند بررسی نگرش های کارمندان بدلیل نتایج قابل ملاحظه ای که می تواند بر بهبود رفتار سازمانی داشته باشد طی چند دهه مورد توجه پژوهشگران و صاحب نظران بوده است ( رابینز، استیفنز پی، 1387 ). یکی از این نگرش ها انگیزه شغلی کارکنان می باشد. موضوع انگیزش در سازمان­ها طی سال­های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است تا حدود دهه 1950 پژوهش ها در این قلمرو به کوشش های کلاسیک محدود می شد که در نظر داشتند تصمیم­های نظری بر پایه های پژوهشی پراکنده ارایه نمایند. از اوایل دهه 1960، مسایل انگیزشی در سازمان ها به طوری که اشاره گردید، فکر اندیمشندان را هرچه بیشتر به خود جلب کرد و در دوره های دیگر این مفهوم گسترش یافت ( هرسی بلانچارد، 1993).

 

انگیزش نقش مهمی در جذب افراد و سهیم کردن آنها درکارها دارد و سعی می نماید تا کارکنان نه تنها باحق وحقوق خود بلکه با مسئولیت های محوله نیز آشنا شوند و محیط مناسبی فراهم شود تا افراد از روی اعتقاد کار را دنبال کنند و پیوسته خلاقیت های خود را بروز دهند تا سازمان در دستیابی به اهداف خود سریع تر حرکت نماید؛ لذا آشنایی با کاربرد آن می تواند به مدیران کمک نماید تا کارکنان را درجهت ارضای نیازهای خود یاری دهند و نیروی کاری آگاه، فعال و خلاقی پرورش دهند ( پیترسون و زیمرمن، 2004 ).

 

از مهمترین اهداف آموزش و پرورش خلاقیت می باشد و جز مهمترین رسالت های سازمان های آموزشی می باشد. در توسعه و تقویت خلاقیت در سازمان های آموزشی، بیش از همه عامل مدیریت خلاق، موثر و اثر گذار است. زیرا نگرش و اعتقاد مدیران به خلاقیت در خود می تواند باعث ایجاد انگیزه در کارکنان شود و سازمان را به محیط آموزشی را به کانون تغییرات مبدل سازد ( سامخانیان، 2002). مدیر خلاق کسی است که بتواند در کارکنان تاثیر بگذارد ( زارعی، 1380)

 

یکی از وظایف مهم مدیران در سازمانها، شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان خود و فراهم کردن زمینه های رشد و شکوفایی آنان است که زمینه تحقق هدف مهم و اساسی ارتقای بهره وری را نیز فراهم می کند. به عبارت دیگر شناخت مسائل انگیزشی کارکنان جهت بهبود عملکرد و افزایش بهره وری سازمان بسیار حائز اهمیت است. همچنین کسب چنین شناختی می تواند به بهبود کاربرد منابع انسانی سازمانی کمک شایانی کند و در جلوگیری از مقاومت کارکنان در مقابل تغییرات، کاهش محدودیت در بازده و مبارزه با ستیز و مجادله کاری کارکنان بایکدیگر کمک کند و به ایجاد یک سازمان سودآور منتهی شود ( دک، 2014 )

 

1-2 بیان مسئله

 

جوامع پیشرفته و متمدن گذشته و حال، پیوسته به ارزش و اهمیت توانایی های ذهنی و فکری انسان توجه نموده و درصدد تقویت آن برآمده اند و از این طریق به توسعه، رفاه، ترقی و خوشبختی نائل آمده اند. در دنیای پیچیده ی کنونی که شاهد رقابتهای بسیار فشرده ی جوامع مختلف برای دستیابی به جدیدترین تکنولوژیها و منابع قدرت هستیم، افراد تیزهوش، خلاق و صاحبان اندیشه های نو و مبتکرانه، همانند گرانبهاترین سرمایه ها، از جایگاه بسیار والا و ارزشمندی بر خوردار هستند (گیشانی، 1377). خلاقیت را معادل تفکر واگرا و شامل قابلیت های شناختی چون سیال بودن، مبتکر، انعطاف پذیر بودن و بسط و شمول پذیری می باشد ( گیلفورد،959). خلاقیت به فرد کمک میکند بتواند  راه حلهایی خلاقانه برای مسأله ای دشواری بیابد که میتوان از زاویه های مختلف به آنها نگریست ( جینو و اریلی، 2009 ).

 

از میان همه مفاهیمی که متخصصان رفتار سازمانی، مدیریت و رو انشناسان سازمانی و صنعتی در موقعیت های سازمانی مختلف مورد مطالعه قرار داده اند، انگیزه از مهمترین زمینه های پژوهشی مؤثر در رفتار فرد در سازمان است ( ناگی، 1996 ). بنابر این فرآیند انگیزه به نیروهای پیچیده؛ سائق ها، نیازها، شرایط تنش زا یا مکانیزم های دیگر اطلاق می گردد که فعالیت فرد را برای تحقق هدفهای وی آغاز و به آن تداوم میبخشد ( رابینز، 2004). انگیزه  مدیران آموزشی و آموزشگاهی از جمله مضامینی است که خط فکری حاکم بر فرهنگ جامعه ما را در فرایند تعلیم و تربیت آشکار می سازد (نائلی، 1373). تحقیقات نشان داده است ثابت ماندن فرد در یک شغل باعث افزایش انگیزش شغلی می شود. همچنین انگیزه زمانی به وجود می‌آید که در کارکنان احساس امنیت و ثبات شغلی، مشارکت و نقش موثر در سازمان و همچنین شادابی و نشاط وجود داشته باشد ( خورشیدیان، 1377). درنظام آموزش و پرورش معاصر، تفکر خلاق و پرورش آن اهمیت به سزایی دارد و نظر بسیاری از محققان و نظریه پردازان در رشته ها و قلمروهای علمی مختلف را به خود جلب نموده است. تحقیقات و پژوه شهایی که در ده ههای اخیر به ویژه از اوایل دهه 80 در ایران پیرامون خلاقیت صورت گرفته است، حاکی از شناخت جایگاه آن در نظام آموزشی میباشد و ضرورت غیر قابل انکار آن از سوی معلمان متخصصان، برنامه ریزان و مسئولان تأیید شده است. بنابراین خلاقیت  عنصربا اهمیتی در این میان است. بر این اساس و با توجه به اهمیت دو عامل میزان خلاقیت مدیران تمایل آنها برای به بوجود آمدن انگیزه کارکنان در مشاغل مربوطه در سازمان، در این پژوهش به بررسی رابطه میان خلاقیت مدیران و انگیزه کارکنان در سازمان اداره آموزش پرورش پرداخته می شود. در واقع دغدغه ذهنی پژوهشگر پس از هفت سال فعالیت تجربی در سازمان آموزش و پرورش با افراد، کارشناس، مشخص شد که خلاقیت عنصر مهم و یکی از عوامل مؤثر انگیزه کارکنان می باشد. در پی این دغدغه ذهنی و مطالعه مقدماتی که انجام شد، این تحقیق به دنبال بررسی این مسئله است که آیا ارتباط معناداری بین میزان خلاقیت مدیران با انگیزه کارکنان شغلشان وجود دارد یا خیر؟

 

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق

 

خلاقیت و نوآوری یکی از عالی ترین و پیچیده ترین فعالیتهای ذهن آدمی است که در تعلیم و تربیت باید به آن توجه نماید. از آنجایی که آموزش و پرورش وظیفه تعلیم و تربیت فرزندان و آینده سازان جامعه را بر عهده دارد باید از یک سو وظیفه فراهم آوردن زمینه رشد و پرورش خلاقیت و نوآوری و استفاده صحیح و جهت دار از استعدادها و توانایی های افراد را بر عهده بگیرد و از سوی دیگر برای پویایی خود نیازمند پرورش و بهره مندی از خلاقیت و نوآوری در سطوح سازمانی می باشد. خلاقیت موضوع بسیار پیچیده‌ای است و شناخت و شکوفا سازی آن به عنوان یک استعداد نیازمند فراهم آوردن روش های تربیتی نوین است و اهمیت این موضوع در جامعه صنعتی امروز به ویژه در دنیای آموزشی و پرورشی، مملوس تر می شود. نقش مدیران  خلاق در جهت پرورش افکار انگیزشی کارمندان و رشد توانایی های آنها از اهمیت بسزایی برخوردار است.

 

ضرورت و اهمیت هر تحقیقی از دو جنبه نظری و کاربردی می‌تواند مطرح باشد. این تحقیق در ‌درجه اول سعی دارد، دانش نظری موضوع و جنبه‌های خلاقیت را در سازمان آموزش و پرورش راشناسایی کند. در رابطه خلاقت با انگیزش متون و گزارش و در کل اسناد مکتوب بسیار کمی در داخل ایران درباره برنامه خلاقیت در سازمان ها وجود دارد و انجام این پایان نامه می تواند خلاء موجود را پرکند و بر دانش نظری موضوع بیافزاید. و  در درجه دوم این تحقیق اصول و مولفه هایی را مشخص می‌کند که چنانچه در سازمان آموزش و پرورش  به کار برده شود؛ می‌تواند باعث افزایش انگیزه کارکنان، تاثیرگذاری بیشتر، و دستیابی به اهداف و سیاست های سازمان آموزش و پرورش مورد نظر شود. همچنین با توجه به مطالب فوق در این پژوهش برآنیم تا مشخص کنیم که خلاقیت چه ارتباطی با انگیزه کارکنان در آموزش و پرورش شهرستان قشم دارد؟

 

1-4 اهداف تحقیق

 

هدف اصلی

 

هدف از این تحقیق شناخت رابطه میان خلاقیت مدیران با انگیزه کارکنان اداره آموزش و پرورش قشم می باشد.

 

 

 

اهداف فرعی 

 

1-شناخت رابطه خلاقیت مدیران آموزش و پرورش از حیث بعد “سیالی” با انگیزه کارکنان 

 

2-شناخت رابطه خلاقیت مدیران آموزش و پرورش از حیث بعد ” انعطاف” با انگیزه کارکنان

 

3- شناخت رابطه خلاقیت مدیران آموزش و پرورش از حیث بعد “ابتکار” با انگیزه کارکنان

 

4- شناخت رابطه خلاقیت مدیران آموزش و پرورش از حیث بعد “بسط” با انگیزه کارکنان 

 

1- والات تحقیق

 

سوالات اصلی:

 

 

• آیا بین خلاقیت مدیران با انگیزه کارکنان رابطه معناداری وجود دارد؟

 

 

 

سوالات فرعی:

 

 

• آیا بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش قشم از حیث بعد سیالی با انگیزه کارکنان رابطه معناداری وجود دارد؟

 

• آیا بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش قشم از حیث بعد انعطاف با انگیزه کارکنان رابطه معناداری وجود دارد؟

 

• آیا بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش قشم از حیث بعد ابتکار با انگیزه کارکنان رابطه معناداری وجود دارد؟

 

• آیا بین خلاقیت مدیران آموزش و پرورش قشم از حیث بعد بسط با انگیزه کارکنان رابطه معناداری وجود دارد؟

 

فرضیه تحقیق:

 

1-6 فرضیه تحقیق

 

فرضیه اصلی

 

بین خلاقیت مدیران با انگیزه کارکنان رابطه معناداری وجود دارد.

 

 

 

فرضیه فرعی

 

 

• خلاقیت مدیران آموزش و پرورش قشم از حیث بعد “سیالی بودن”با انگیزه کارکنان رابطه معناداری دارد