12-1 روش تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………..15
13-1 قلمرو تحقیق……………………………………………………………………………15
14-1 شرح واژگان………………………………………………………………………..15
فصل دوم: ادبیات نظری تحقیق
1-2 مقدمه…………………………………………………….18
2-2 علامت تجاری………………………………………………………………………………………………………………………..19
3-2 نام تجاری………………………………………………………………………………………………………………………………19
4-2 نشان تجاری…………………………………………………………………………………………………………………………..19
5-2 دیدگاههای مختلف درباره نام تجاری……………………………………………………………………………………….19
6-2 فلسفه نام تجاری……………………………………………………………………………………………………………………23
7-2 نقش و اهمیت نام تجاری…………………………………………………………………………………………………………32
8-2 دلایل اهمیت نام تجاری………………………………………………………………………………………………………….37
9-2 ابعاد نام تجاری………………………………………………………………………………………………………………………40
10-2 تعریف ذهنیت و برداشت از نام تجاری…………………………………………………………………………………..42
11-2 تصویر ذهنی و ویژگی های ذهنی در مورد یک نام تجاری……………………………………………………….43
12-2 تاریخچه و مدیریت نام تجاری………………………………………………………………………………………………45
13-2 ویژگی های نام های تجاری قدرتمند…………………………………………………………………………………… 48
14-2 تدوین استراتژی نام تجاری…………………………………………………………………………………………………..50
1-14-2 تدوین استراتژی نام تجاری از دیدگاه کاتلر………………………………………………………………………51
2-14-2 استراتژی های نام گذاری محصولات از دیدگاه روستا و همکاران…………………………………………54
1-2-14-2 انواع استراتژی های نام گذاری محصولات…………………………………………………………………….54
15-2استراتژی های نام گذاری تجاری……………………………………………………………………………………………56
1-15-2 راهبرد محصول- نام تجاری…………………………………………………………………………………………….57
1-1-15-2 مزایا و معایب راهبرد محصول- نام تجاری…………………………………………………………………….58
2-15-2 راهبرد خط- نام تجاری……………………………………………………………………………………………………60
1-2-15-2 مزایا و معایب راهبرد خط- نام تجاری…………………………………………………………………………..60
3-15-2 راهبرد دامنه- نام تجاری…………………………………………………………………………………………………61
1-3-15-2 مزایا و معایب راهبرد دامنه- نام تجاری………………………………………………………………………..62
4-15-2 راهبرد چتر-نام تجاری…………………………………………………………………………………………………….62
1-4-15-2 مزایا و معایب راهبرد چتر- نام تجاری………………………………………………………………………….63
5-15-2 راهبرد منبع- نام تجاری………………………………………………………………………………………………….64
1-5-15-2 مزایا و معایب راهبرد منبع- نام تجاری…………………………………………………………………………64
6-15-2 راهبرد حمایت – نام تجاری………………………………………………………………………………………………65
1-6-15-2 مزایا و معایب راهبرد حمایت- نام تجاری………………………………………………………………………66
16-2 مقدمه ای در رابطه با توسعه نام تجاری………………………………………………………………………………….67
17-2 نظریه طبقه بندی…………………………………………………………………………………………………………………68
18-2 انواع دیدگاه ها در مورد طبقه بندی………………………………………………………………………………………70
1-18-2 نگرش کلاسیک……………………………………………………………………………………………………………….70
2-18-2 نگرش نمونه اولیه…………………………………………………………………………………………………………….70
3-18-2 نگرش الگو………………………………………………………………………………………………………………………71
19-2 توسعه نام تجاری…………………………………………………………………………………………………………………72
1-19-2 مفهوم کلی توسعه نام تجاری……………………………………………………………………………………………72
2-19-2 تعاریف توسعه نام تجاری…………………………………………………………………………………………………73
3-19-2 طبقه بندی توسعه نام تجاری……………………………………………………………………………………………74
4-19-2 مزایا و معایب استراتژی توسعه نام تجاری…………………………………………………………………………76
20-2 نگرش مصرف کننده و نحوه شکل گیری آن…………………………………………………………………………..80
1-20-2 نگرش و ابعاد آن……………………………………………………………………………………………………………..81
2-20-2 عناصر نگرش…………………………………………………………………………………………………………………..82
21-2 فرآیند طبقه بندی اشیاء در ذهن مصرف کننده……………………………………………………………………..85
22-2 کارکردهای نام تجاری…………………………………………………………………………………………………………..87
1-22-2 ابعاد کارکردی نام تجاری………………………………………………………………………………………………….88
2-22-2 تاثیر کارکردهای نام تجاری بر واکنش مصرف کننده…………………………………………………………..90
23-2 اندازه گیری ذهنیت و برداشت های نام تجاری……………………………………………………………………….92
1-23-2 رویکردهای ساختار یافته…………………………………………………………………………………………………92
2-23-2 رویکردهای کمتر ساختار یافته…………………………………………………………………………………………93
24-2 ارزیابی مصرف کننده از توسعه نام تجاری……………………………………………………………………………..94
25-2 تصمیم درباره توسعه نام تجاری…………………………………………………………………………………………….96
26-2 متغییر های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………98
1-26-2 متغییر های وابسته تحقیق………………………………………………………………………………………………98
2-26-2 متغییر های مستقل تحقیق………………………………………………………………………………………………99
27-2 پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………….105
1-27-2 تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………………………………105
2-27-2 تحقیقات خارجی…………………………………………………………………………………………………………..116
28-2 چهارچوب مدل مفهومی تحقیق………………………………………………………………………………………….123
29-2 معرفی نام تجاری محصولات غذایی چیکا…………………………………………………………………………….125
فصل سوم: روش تحقیق
1-3 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………130
2-3 روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………..130
1-2-3 طبقه بندی تحقیق بر مبنای هدف…………………………………………………………………………………….131
2-2-3 طبقه بندی تحقیق بر مبنای روش…………………………………………………………………………………….131
3-3 مدل پیشنهادی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..132
4-3 جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………..134
5-3 حجم نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………..134
6-3 روش و ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………..135
7-3 روایی و پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………………..140
1-7-3 تحلیل روایی و پایایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………142
1-1-7-3 تحلیل پایایی پرسشنامه……………………………………………………………………………………………..142
2-1-7-3 تحلیل روایی پرسشنامه………………………………………………………………………………………………143
8-3 روش تجزیه و تحلیل داده های آماری……………………………………………………………………………………144
1-8-3 آزمون های آماری مورد استفاده……………………………………………………………………………………….145
1-1-8-3 تجزیه و تحلیل واریانس فریدمن………………………………………………………………………………….145
2-1-8-3مدل لیزرل…………………………………………………………………………………………………………………..146
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
1-4 مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………152
2-4 تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………………..153
1-2-4 تحلیل داده های جمعیت شناختی……………………………………………………………………………………153
1-1-2-4 متغییر سن پاسخ دهندگان………………………………………………………………………………………….153
1-1-1-2-4 تحلیل تاثیر سن بر نگرش مصرف کننده………………………………………………………………….155
2-1-2-4 متغییر تحصیلات پاسخ دهندگان…………………………………………………………………………………156
1-2-1-2-4 تحلیل تاثیر تحصیلات بر نگرش مصرف کننده………………………………………………………….158
3-1-2-4 متغییر جنسیت پاسخ دهندگان……………………………………………………………………………………159
1-3-1-2-4 تحلیل تاثیر جنسیت بر نگرش مصرف کننده……………………………………………………………160
4-1-2-4 متغییر درآمد پاسخ دهندگان………………………………………………………………………………………161
1-4-1-2-4 تحلیل تاثیر درآمد بر نگرش مصرف کننده……………………………………………………………….162
3-4 تحلیل استنباطی داده ها……………………………………………………………………………………………………..163
1-3-4 مقایسه میزان شناخته بودن سایر برندها در بین مشتریان برند چیکا………………………………….163
2-3-4 آزمون تحلیل واریانس فریدمن جهت اولویت بندی ویژگی های محصول……………………………..165
3-3-4 تحلیل وضعیت موجود……………………………………………………………………………………………………..166
1-3-3-4 آزمون میانگین ویژگی های رقابتی محصول…………………………………………………………………..166
2-3-3-4 آزمون میانگین رضایتمندی از ویژگی های محصول……………………………………………………….167
3-3-3-4 آزمون میانگین سوالات متغییر تناسب ادراک شده……………………………………………………….168
4-3-3-4 آزمون میانگین سوالات متغییر کیفیت ادراک شده………………………………………………………..170
5-3-3-4 آزمون میانگین سوالات متغییر نگرش مصرف کننده……………………………………………………..171
6-3-3-4 آزمون میانگین ابعاد/ عوامل متغییر های تحقیق……………………………………………………………172
7-3-3-4 تحلیل عاملی اکتشافی………………………………………………………………………………………………..174
1-7-3-3-4 متغییر تناسب ادراک شده………………………………………………………………………………………174
2-7-3-3-4 متغییر کیفیت ادراک شده………………………………………………………………………………………177
3-7-3-3-4 متغییر نگرش مصرف کننده…………………………………………………………………………………….179
4-3-4 مدل های اندازه گیری……………………………………………………………………………………………………..181
1-4-3-4 مدل اندازه گیری متغییر برونزای تناسب ادراک شده…………………………………………………….181
2-4-3-4 مدل اندازه گیری متغییر برونزای کیفیت ادراک شده……………………………………………………..183
3-4-3-4 مدل اندازه گیری متغییر درونزای نگرش مصرف کننده…………………………………………………..185
5-3-4 بررسی مدل های ساختاری تحقیق……………………………………………………………………………………187
1-5-3-4 مدل اول- روابط بین متغییر های برونزا و درونزا در سطح متغییر های اصلی……………………188
2-5-3-4 مدل دوم- روابط بین متغییر های برونزا و درونزا در سطح ابعاد متغییر های اصلی……………189
4-4 بررسی و تست فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………….192
5-4 ماتریس اهمیت- وضعیت موجود متغییر های برونزا و درونزا…………………………………………………..196
فصل پنجم: نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
1-5 مقدمه………………………………………………………199
2-5 بررسی نتایج تحلیل استنباطی داده ها……………………………………..200
3-5 بررسی فرضیات تحقیق………………………………………………201
4-5 مدل تحقیق………………………………………………………………………206
5-5 مقایسه نتایج حاصل با مدل های ذکر شده در پیشینه تحقیق……………………207
6-5 پیشنهادات مدیریتی……………………………………………………209
7-5 پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده………………………………………210
8-5 محدودیت های تحقیق……………………………………………..211
منابع و مآخذ
الف- منابع فارسی……………………………………………………….212
ب- منابع لاتین…………………………………………………………..215
پیوستها…………………………………………………………219
مقدمه :
در بسیاری از کشورها، امروزه نام های تجاری در زمره اصلی ترین سرمایه های سازمانی به شمار می آید و به همین جهت مدیریت نام های تجاری یکی از جایگاههای مدیریتی در ساختار سازمان های امروزی بوده و تحت حمایت ویژه مدیریت ارشد است. ولی نام های تجاری پاسخ به تمامی مشکلات بشریت نبوده و قادر نیستند با ایجاد انقلابی در کسب و کارهای در هم شکسته و رو به فنا، آنها را به یکباره به برتری برسانند و هیچ کسب و کاری نمی تواند با بهره گیری از آن یک شبه ره صد ساله طی کند. در گذشته، دنیای نام های تجاری تنها مورد توجه مدیران ارشد بود، در حالی که امروزه این نگرش تغییر یافته و توجه به خلق و توسعه نام های تجاری ارزشمند، اولویت اول تمامی کسب و کارهاست. بسیاری از شرکت ها و سازمان های کوچک و بزرگ فعال در عرصه های گوناگون بازار، استراتژی نام تجاری را به عنوان جوهره اصلی استراتژی کسب و کار خود بنا نهاده و بر آن تکیه می کنند. از طرفی با افزایش پیچیدگی و عدم اطمینان در محیط بازارهای فوق رقابتی امروز، شرکتها برای حفظ بقا و سودآوری خود، به سمت تکنیک های تعمیم نام تجاری روی آورده اند. لذا مدیران بسیاری از شرکتها هنگام ارائه محصول جدید خود نسبت به کسب وفاداری مشتریان به برند خود سرمایه گذاری نموده و از استراتژی نام تجاری خود برای تولید و فروش محصولات فعلی و همچنین محصولات جدید خود در آینده استفاده مینمایند. محصولات غذایی چیکا ، به عنوان یکی از برندهای پیش رو در امر تولید مواد غذایی و برند شناخته شده نزد مردم، با تأمل و تعمق بیشتری به ارائه محصولات وتوسعه نام تجاری خودنگریسته و با هدف کسب جایگاه در بازارهای جهانی،قصد دارد تا تاثیرتعمیم نام تجاری بر نگرش مصرف کنندگان خود را مورد بررسی قرار دهد.
گزارش این پژوهش در پنج فصل ارائه می شود.
فصل اول شامل بیان مساله، سوالات اصلی و فرعی، اهداف تحقیق، فرضیات تحقیق، روش تحقیق و واژگان تخصصی میباشد.
فصل دوم ضمن توضیح مباحث نام تجاری و استراتژیهای نام گذاری تجاری و مزایا و معایب هرکدام و ویژگی های نام های تجاری قدرتمند، به توضیحاتی در مورد نگرش مصرف کننده، نحوه شکل گیری و ابعاد و عناصر آن، همچنین، تصویر ذهنی در مورد یک نام تجاری، فرآیند طبقه بندی اشیاء در ذهن مصرف کنندگان و انواع دیدگاهها در مورد طبقه بندی، دیدگاههای مختلف در رابطه با تعریف توسعه نام تجاری، انواع روش های توسعه، تعریف کامل متغییرهای مورد مطالعه در مدل انتخاب شده و در نهایت معرفی کامل شرکت چیکا پرداخته شده است.
فصل سوم شامل چگونگی گردآوری داده ها(از طریق پرسشنامه)و روشهای تجزیه و تحلیل آنهاست.
در فصل چهارم به تحلیل یافته های تحقیق با استفاده از روشهای آماری توصیفی(میانگین و. . . )و استنباطی(مدل معادلات ساختاری و …) پرداخته شده است ونهایتا در فصل پنجم نتایج حاصل از این تحقیق به همراه پیشنهادات ارائه می شوند.
2-1. بیان مسئله:
هرشرکت درهنگام معرفی یک محصول جدید به بازار، با سؤالات متعددی مواجه است.مهمترین مسئله ای که ذهن عرضه کننده رابه خود مشغول می دارد این است که محصول جدید را با چه موضعگیری مشخصی وارد بازارکند تا بتواند تقاضای کافی ایجاد کند ویا به عبارت دیگر،برای بازارجذابیت داشته باشد.دراین باره موضعی که بنگاه برای محصول خود اتخاذ میکند باید باویژگیهای مختلف محصول،از جمله کیفیت محصول،نوع بسته بندی،نام تجاری ونوع تبلیغات،پشتیبانی شود. یک محصول جدید ممکن است با نام تجاری تولیدکننده یا توزیع کننده به بازارعرضه شود. معمولا ًوقتی تولیدکننده امکانات بسته بندی وبازاریابی ندارد،و یااگربخواهدازشهرت نام واسطه استفاده کند،محصولات خودرابانام شرکت واسطه عرضه مینماید. بعضی ازشرکت ها به صورت ترکیبی عمل میکنند.یعنی بخشی از تولیدات خود را با نام شخصی وبخش دیگری را با نام شرکت واسطه عرضه میکنند. شرکتهای تولیدکننده و همچنین توزیع کننده،برای انتخاب نام تجاری محصولات خود از روشهای متفاوتی استفاده میکنند. دربعضی مواقع آنهاهریک ازمحصولات خودرابایک نام مستقل به بازارعرضه میکنند. مهمترین مزیت برگزیدن چنین روشی این است که عدم موفقیت یک محصول در وجهه دیگرمحصولات شرکت تأثیرمنفی نخواهدگذاشت ویا به عبارت دیگر،بنگاه شهرت خود را به موفقیت یک محصول خاص وابسته نمیکند .مزیت دیگراستفاده از چنین راهبردی این است که انتخاب یک نام جدید فرصت وانگیزه ای جدید در بازارایجاد میکند وهمچنین موجب انگیزه تلاش برای کارکنان بنگاه نیز میگردد. امروزه اغلب تولیدکنندگان، محصولات جدید خود را با استفاده ازنام تجاری محصولات موفق قبلی به بازار عرضه می کنند؛ زیرا یکی از ارزشمندترین داراییهای هرسازمان سابقه واعتبارآن نزد مشتری است. اعتبار وسابقه هرسازمان به عملکرد خود سازمان و استنباط بازار از عملکرد ا و بستگی دارد. نام تجاری موفق میتواند اهرمی برای موفقیت دیگر محصولات جدید بنگاه باشد. یک محصول با نام تجاری موفق معمولاً قابل فروش به قیمت بالاتر میباشد، از وفاداری بیشترمشتری برخورداراست و موجب سهولت انتخاب بین مصرف کننده میشود(دُیل ی، 1990). بین سالهای 1977تا 1984میلادی حدود 40درصد محصولات معرفی شده درسوپر مارکتهای ایالات متحده از همین راهبرد یعنی تعمیم نام تجاری محصولات قبلی به محصولات جدید استفاده کرده بودند (آکر، 1990). در مقالهای ازمجله برنداستراتژی (2005) اشاره شده که 82 درصد کالاهای جدید دارای نام تجاری تعمیم یافتهاند. درهمین مقاله به گفته هلنوینگمدیر مرکز علوم بازاریابیاشاره میشودکه شرکتها احساس کردهاند میتوانند ازارتباطی که بامشتری از طریق نام تجاری خود برقرار میکنند، سودبرند. مدیران براین باورندکه اگر بتوانند با استفاده از نام تجاری محصولات موفق خود محصولاتی جدید از طبقات دیگرکالامعرفی کنند موجب صرفه جویی شدهاند. مدیران بازاریابی حاضر نیستند ریسک معرفی محصول جدید با یک نام ناشناخته را بپذیرند و براساس تحقیق به عمل آمده، 83 درصد مدیران بازاریابی معتقد به عرضه محصول جدید بانام تعمیم یافته میباشند و3درصد مدیران معرفی کالا با یک نام کاملاً جدید را ترجیح میدهند و 15 درصد مدیران برای هر دو راهبرد وزن یکسانی قائلند (همان منبع، 2005) درکشور ما نیز شرکتهایی که محصولات متنوع ارائه میکنند به طور آگاهانه یا ناخودآگاه اغلب محصولات جدید را با همان نام تجاری محصولات قبلی روانه بازار میکنند.
در این تحقیق محقق با توجه به شناخته بودن برند چیکا در بین جامعه و همچنین شناخت مشتریان این برند نسبت به کیفیت این محصولات، به دنبال بررسی این مهم می باشد که آیا با توجه به نوع نگرش حاکم در بین مصرف کنندگان این برند، نام تجاری می تواند به طبقاتی جدید از محصولات چیکا تعمیم یابد یا خیر؟
3-1. ضرورت و اهمیت انجام تحقیق:
امروزه در بسیاری از کشورها ، نامهای تجاری در زمره اصلی ترین سرمایه سازمانی به شمار می آیند ویکی از مهمترین وظایف مدیریت نام تجاری ایجاد تصویر مطلوب وماندگاردر ذهن مصرف کننده است. امروزه مدیران برند از نامهای تجاری موفق که تصویر مطلوبی در ذهن مصرف کننده دارند به عنوان سکوی پرتابی برای ارائه محصولات جدید استفاده می کنند.و از استراتژی تعمیم نام تجاری در جهت کاهش ریسک مالی خود بهره می برند.بنابراین همانطور که ملاحظه می شود تمایل شدیدی برای استفاده از این استراتژی وجود دارد. اما استفاده و بکارگیری این استراتژی لزوما همیشه موفق نخواهد بود و عدم توجه به رفتار و نگرش مصرف کننده در این خصوص می تواند منجر به شکست آن شود. لذا به دلیل موفقیت و عدم موفقیت بسیاری از شرکتها در استفاده از این استراتژی، ضرورت انجام پژوهشی در این زمینه، در ایران که مشخص کند نام تجاری می تواند به چه طبقاتی از محصول جدید تعمیم یابد ،ضروری و مفید به نظر می رسد. با توجه به نوپا بودن موضوع پژوهش می توان از آن به عنوان مبنایی برای پژوهش های بعدی استفاده نمود.
استفاده از نتایج پژوهش به مدیران کمک خواهد کرد تا برنامه ریزی صحیحی در راستای دستیابی به اهداف نام تجاری داشته باشند به گونه ای که بدون اتلاف منابع، میزان دستیابی به اهداف، بیشینه شود.
- هدف اصلی از انجام تحقیق:
هدف این پژوهش بررسی نگرش مشتریان (برند چیکا) نسبت به محصولات جدید این نام تجاری است که از استراتژی تعمیم نام تجاری بهره گرفته اند.
به علاوه این پژوهش عوامل موثر بر این نگرش و میزان تاثیر هر یک را مورد بررسی قرار می دهد.
6-1. سوال های تحقیق:
پژوهش حاضر سعی در پاسخگویی به سوالات زیر را دارد:
1.آیا ادراک مصرف کننده از کیفیت محصول اصلی بر نگرش او نسبت محصول جدیدی که از نام تجاری موجود بهره برده تاثیر گذار است؟
2 .آیا ادراک مصرف کننده از تناسب بین دو طبقه محصول اصلی و جدید بر نگرش او نسبت به محصول جدیدی که از نام تجاری موجود بهره برده تاثیر می گذارد؟
7-1. فرضیه های تحقیق :
هدف از این پژوهش بررسی تأثیرتعمیم نام تجاری برنگرش مصرف کننده از محصول جدید (مطالعه موردی برند چیکا ) است. در ادامه با توجه به مطالب ذکر شده به ارائه مدل مفهومی تحقیق پرداخته شده است:
مدل مورد استفاده در تدوین فرضیات، برگرفته شده از مدل آکر و همکاران (1990)، تحت عنوان” ارزیابی مصرف کننده از تعمیم نام تجاری” میباشد. ، بنابراین فرضیات تحقیق به شرح ذیل است:
: H1 بین کیفیت ادراک شده از محصول اصلی یک نام تجاری و نگرش مصرف کننده نسبت به محصول جدید ارتباط معنی داری وجود دارد.
: H2بین تناسب ادراک شده از محصول اصلی و جدید و نگرش مصرف کننده نسبت به محصول جدید ارتباط معنی داری وجود دارد.
: H2a بین قابلیت انتقال مهارتها و تجهیزات ساخت از محصول اصلی به محصول جدید از دید مصرف کننده و نگرش او نسبت به محصول جدید ارتباط معنی داری وجود دارد.
: H2b بین میزان مکمل بودن محصول اصلی و جدید از دید مصرف کننده و نگرش او نسبت به محصول جدید ارتباط معنی داری وجود دارد.
: H2g بین میزان جانشینی محصول اصلی با محصول جدید از دید مصرف کننده و نگرش او نسبت به محصول جدید ارتباط معنی داری وجود دارد
8-1. روش تحقیق