محتواهایی که انتخاب می شوند، باید دارای این ویژگی ها باشند:
-
- در نظر داشتن پیشرفت های علمی – فنی و بین المللی: محتوایی که انتخاب می شود باید بتواند تحولات علمی، فنی و اجتماعی را در نظر گیرد. بنابراین، محتوای کتاب های درسی نیز باید فراگیران را با بینش ها و مهارت های لازم برای زندگی در دنیای متحول امروزی آماده سازد.
- تناسب با نیازهای حال و آینده جامعه: از آن جا که یکی از وظایف آموزش و پرورش، آماده ساختن فراگیران برای زندگی شخصی و اجتماعی با توجه به وضع حال و آینده است، بنابراین، محتوا باید به گونه ای انتخاب شود که علاوه بر مفید بودن برای زندگی حال، برای آینده نیز موثر باشد ( میرلوحی، 1386 ).
- تناسب با نیازهای بازار کار: شاید بتوان یکی از معیارهای اساسی انتخاب محتوا را، تناسب با نیازهای بازار کار دانست. از آن جا که این نیازها تحت تاثیر عوامل مختلف در حال تغییرند، بنابراین، محتوایی که انتخاب می شود باید در راستای تخصص ها و مهارت هایی باشد که جامعه و به خصوص بازارکار به آن نیاز دارد.
- تطابق با ویژگی های فرهنگی جامعه: انتقال میراث فرهنگی به نسل های بعد در هر جامعه یکی از مهم ترین وظایف هر برنامه ی درسی و به تبع آن محتوای برنامه ی درسی است.
برنامه ریزان و مولفان کتاب های درسی باید در انتخاب محتوا، تناسب محتوا را با فرهنگ و تمدن، آداب و رسوم، که زیر بنای فرهنگ هر کشور است در نظر گیرند. از ویژگی های هر فرهنگ تغییر و تحول است. برنامه درسی و محتوای آن باید فرض های لازم را برای نقد و ارزشیابی و تحلیل مطالب پیش بینی کند و آن را در برنامه درسی و محتوای آن بگنجاند.
- در نظر داشتن ویژگی های جنسیتی و اقلیت های موجود در جامعه: محتوا باید به گونه ای انتخاب شود که ضمن به رسمیت شناختن اقلیت های جامعه، ویژگی و آداب و رسوم آن ها را به گروه های اکثریت معرفی کند. همچنین در ارائه مثال ها و نمونه ها، تعادل را برقرار نماید. این مسئله پذیرفته شده است که کتاب های درسی نقش مهمی در انتقال فرهنگ جامعه به فراگیران دارد؛ بنابراین، نقش های جنسیتی جنبه ی بسیار مهمی از فرهنگ هستند ( پندی، 2006 ).
2-2-5-6- تناسب محتوا با نیاز فراگیر
محتوای انتخاب شده، علاوه بر این که نیازهای اجتماع را در نظر می گیرد، باید به علایق و رغبت های فراگیران توجه کند؛ برای این منظور رعایت اصولی ضروری است.
- فراهم کردن زمینه یادگیری مادام العمر: یکی از اهداف مهم تحصیل در دانشگاه علاوه بر دانشمندی، عشق به تحقیق، یعنی حقایق تازه یا به تغییری تولید دانش است. این امر مستلزم تکاپوی نظری و علمی و جستجوی دائم، مشاهده و تجربه در عالم واقع و رجوع به منابع علمی گوناگون است. در این میان، کتاب یکی از مهم ترین آن هاست، به طوری که دانشجو روش یادگیری مادام العر را فرا می گیرد ( کاردان، 1382 ).
- فراهم نمودن فرصت یادگیری چندگانه: بهتر است کتاب های درسی بر انواع فعالیت های یادگیری، اعم از فعالیت های کلاس و خارج از آن ( یادگیری انفرادی ) تاکید داشته باشد. فعالیت های یادگیری که حواس گوناگون را به کار می گیرد، انگیزه و توانایی دانش آموزان و دانشجویان را افزایش می دهد ( آقایی فیشانی، 1386 ).
- تناسب با میزان علاقه و رغبت فراگیران: یکی از مهم ترین عواملی که باید در کلیه ی فرایندهای آموزش، به خصوص در تدوین محتوای کتاب های درسی مورد نظر باشد، علایق فراگیران است. زیرا اگر دانشجو تمایلی به مطالعه نداشته باشد، هیچ کس نمی تواند او را به یادگیری وادارد ( ستار، 1385 ). خواندن و فهم مطالب به عوامل مختلفی، از جمله توانایی های زبانی و نگرش فراگیر به متن و تشابهات فرهنگی با محتوا بستگی دارد. همچنین اگر خواننده احساس کند که متن مورد علاقه ی او و برای آینده او مفید و معنادار است، یادگیری آن برایش تسهیل می شود ( جرانسون، 2006 ).
- تناسب محتوا با زندگی واقعی فراگیر: فراگیر علاقه دارد مطالبی که یاد می گیرد آن ها را در زندگی به کار بندد. اگر متوجه شود که مطالب درسی تاثیرات شایسته و مفیدی در زندگی دارد، برای یادگیری مشتاق تر می شود. بنابراین نویسندگان کتاب درسی باید به زندگی واقعی فراگیر توجه کنند، به گونه ای که نیازهای او را مبنای انتخاب محتوا قرار دهند ( گمبل و گمبل، 1983 ).
[1] -Pandey
[2]- Goranson
[3] - Gamble&Gamble