6ـ1ـ يكي از ضرب المثل هاي راهبردي فرانكل اين است : «چنان زندگي كن كه گويي بار دومي است كه به دنيا آمده اي تا اشتباهات گذشته ات را جبران كني» چنين ضرب المثل هايي در جلسات درماني بيان مي شوند (نيلسو،جونز، 2001 ؛)( ترجمه بهفر ، 1384).

استخراج معنا با روش پرسش و پاسخ سقراطي:

1ـ7ـ پرسش هاي سقراطي نياز به بكارگيري تفكر درمانجو دارد. اين كار مستلزم اين است كه به دقت سخناندرمانجورا گوش دهيم تا حدود تفكر او را مشخص نماييم. گفتگوي سقراطي زماني استفاده مي شود كه درمانگر و درمانجو با هم تلاش مي كنند كه معنايي را در زندگي درمانجو كشف كنند. نكته مهم اين استكه اين معنا تعيين شده نيست ، بلكه بايد از زندگي فرد استخراج شود. براي همين درمانگر تفكر درمانجو را به مبارزه مي طلبد. نكته مهم در اينجاست كه نبايستي پرسش گري به اتلاف درماني لطمه بزند. مرحله.بندي فرايند گفتگوي سقراطي عبارت است از :

1ـ ابتدا درمانجو مي فهمد كه قرباني شرايط نيست ، هر چند ممكن است علائمي داشته باشد.

2ـ تلاش در جهت كمك به درمانجو تا درون مثلث معنا ، معناي خود را پيدا كند.

3ـ به رسميت شناختن استقلال و تماميت درمانجو. اين كار از رهگذر كمك به درمانجو براي يافتن راهنماي دروني اش انجام مي گيرد. فرانكل مثال مراجعي را مطرح مي كند كه از زودگذر بودن زندگي رنج مي برد. فرانكل از اين زن خواست تا مردي را پيدا كند كه موفقيت هايش را ستايش كند و مراجع ازپزشك خانواده نام برد. سپس با بهره گرفتن از يك سري پرسشها فرانكل زن را به اين حقيقت رساند كه با اينكه دكتر فوت كرده و بسياري از بيماران خدمات وي را فراموش كرده اند ، باز هم ثمر بخشي زندگي او به قوت خود باقيست (محمد پور ،. 1385).

به كارگيري تشبيهات[1]:

1ـ8ـ تمثيل هايي براي آموزش مراجع به كار مي رود ، مثلاً به مراجع آموزش داده مي شود تا زندگيش را چون فيلم سينمايي كه همين حالا برداشته شده تصور كند. فيلمي كه اجازه قطع آن وجود ندارد و هر طوري كه فيلمبرداري شده به همان صورت مي ماند و هرگز تغيير پيدا نمي كند. بدين ترتيب زندگي برگشت ناپذيري به خانه آورده مي شود كه گفته مي شود آنها تنها چيزي را نمي توانند جدا كنند و هيچ چيز نمي تواند بازنگري و تغيير داده شود. با چنين نمونه هايي مي توان ماهيت تغيير ناپذيري زندگي انسان را به مراجع فهماند. مراجعان خود را مجسمه سازاني مي دانند كه براي اتمام كارشان مدت زمان كمي در اختيار دارند اما از زمان اتمام فرصتشان بي خبرند. در جلسات درماني اين استعارات شرح داده مي شوند (فرانكل ،1977؛  ترجمه معارفي ،. 1375 ).

استخراج معنا از طريق نمايش[2]:

فرانكل مثالي از استخراج معنا از طريق « لوگودرام[3] » يا نمايش مطرح مي كند كه در يك درمان گروهي صورت گرفت. زني كه پس از اقدام به خودكشي در كلينيك فرانكل بستري شده بود ، پسر 11 ساله اش را از دست داده بود و با پسر بزرگترش كه فلج بود زندگي مي كرد. فرانكل در ابتدا از زن ديگري در گروه خواست تا تصور كند 80 ساله است و به زندگي گذشته ی خود در بچگي فكر كند درحاليكه از موفقيت مالي و پرستيژ اجتماعي برخوردار بوده است. او بلافاصله گفت كه زندگي اش هيچ هدفي نداشته است. فرانكل سپس از مادر كودك فلج خواست تا همين شرايط را براي خود فرض كند و اودريافت كه زندگي بسيار پرمعنايي داشته است چرا كه بهترين شرايط ممكن را براي فرزند خود فراهم آورده است )فرانكل، 1955 ؛ ترجمه صبوري و شميم ،. 1381).

[1] :the use of imagery

[2] :show

[3] : Logodram

معنا درمانگرها مي توانند پيشنهاداتي در خصوص معناي موقعيتهاي مختلف زندگي ارائه دهند. فرانكل به مثال پزشك مسن و بسيار افسرده اي اشاره مي كند كه نمي توانست بر اندوه از دست دادن همسر عزيزش كه دو سال پيش فوت كرده بود غلبه كند. فرانكل در ابتدا از او خواست تا تصور كند اگر او زودتر فوت كرده بود چه اتفاقي مي افتاد ؟ دكتر پاسخ داد : « همسرم رنج بسياري مي برد». فرانكل فوري پاسخ داد : مي بينيد دكتر اين رنج بر همسرتان تحميل نشده و اين شمائيد كه او را از اين زجر رها ساخته ايد و البته لازمه اش اين است كه اين تنهايي و غم از دست دادن او را تحمل كنيد )فرانكل ،    1975 ؛ ترجمه صالحيان و ميلاني ،. 1370).

تجزيه و تحليل رويا :

معنا درمانگرها مي توانند با كاربر روي روياهاي مراجعان آنها را به ضمير هشيارشان نزديك كنند. فرانكل مثال زني را مطرح مي كند كه خواب ديده بود همراه با لباسهاي چرك ، گربه را داخل ماشين لباسشويي انداخته و بعد كه براي گرفتن لباسهاي خود برگشته گربه را مرده پيدا مي كند. اطرافيان به او گفته بودند كه گربه سمبل «فرزند» و «لباس كثيف» نشانه شايعاتي است كه در مورد زندگي عاشقانه دخترش وجود دارد ، كه مادر او نيز در اين مورد مشكوك بود. فرانكل خواب او را هشداري دانست تا مادر باعث آزاردخترش يا ديگران نشود تا در نتيجه آنها را ازدست ندهد. معنا درمانگران مذهبي نيز ممكن است روياها را طوري تفسير كنند تا آنچه در ضميرناخودآگاه است را به خود آگاه افراد بكشند. فرانكل معتقد است بسياري از افراد مذهبي خود را به علت ويژگيهاي خاص نهفته در افكار مذهبي سركوب يا انكار مي كنند (نيلسون، جونز،2001 ؛ ترجمه سروري،1383).

قصد متضاد( متناقض)[2]:

قصد متضاد از جمله فنون معنا درماني است كه مطابق آن فرد تشويق مي شود تا درست به انجام رفتارهايي بپردازد كه از آنها مي ترسد و از اين رو سعي مي نمايد از موقعيت هايي كه وحشت دارد ، اجتناب نورزد و بدين ترتيب ترس بيماريزا جاي خود را به آرزوي متضاد مي دهد (فرانكل،1977 ؛ ترجمه تبريزي و علوي نيا ،1371.).قصد متضاد به دنبال غلبه بر قصد مفرط است و قصد مفرط يعني اين كه فرد توجه بيش از اندازه براي رسيدن به بعضي از خواسته هايش داشته باشد. استفاده از اين روش براي درمان كوتاه مدت بيماران مبتلا به انواع فوبيا (ترس) و وسواس فكري توصيه مي شود. قصد متضاد بر اضطراب انتظاري[3] فرد تأكيد كرده و عكس العمل بيماران به حوادثي كه وقوع مجددشان برايشان ترسناك است را درمان مي كند. اين موقعيت هاي ترسناك باعث توجه بيش از حد فرد مي شود و در نتيجه فرصت انجام كارهاي روزمره را از بيمار مي گيرد (فرانكل ، 1967 ترجمه معارفي ، 1384.).از بيماران در قصد متضاد خواسته مي شود آنچه را برايشان ترسناك است به درستي و دقيق توضيح دهند.

 در مرحله بعد ترس[4] بيمار :

با يك آرزوي متناقض با آن جايگزين شده كه باعث مي شود از اهميت ترس كاسته شود. به علاوه ، قصدمتضاد بر حس شوخ طبعي بيمار تأكيد داشته و آن را ابزاري جهت كاهش وابستگي به بيماري مي داند كه فرد با خنديدن به مشكلات به آن مي رسد. اگر چه وسواس هاي فكري هم با ترس همراه هستند ، اما بيشتر ترس از خود است تا «ترس از ترس». آنها از افكار نا آشناي خود مي ترسند با اين حال هر چه بيماران بيشتر با افكار خود بجنگند علايم بيماران شديدتر مي شود. اگر درمانگرها در كمك به بيماران با روش قصد متضاد موفق شده و بتوانند با وسواس فكري آنها مقابله كنند ، علایم خيلي زود ناپديد شده و در نهايتبيمار بهبود مي يابد (پروچسكا؛  ترجمه سيد محمدي .، 1381.)

انديشه زدايي[5] :

انديشه زدايي [6]هم مانند قصد متضاد به بيمار كمك مي كند تا علائم بيماري را جدي نگيرد. در اين تكنيك فرد بايد خود را از كاري كه بايد انجام دهد منحرف كند. عدم بازتاب در مقابل خويشتن نگري زياد درباره مسائل جنسي يكي از مثالهاي اين تكنيك است. زني جوان كه در كودكي توسط پدرش مورد تجاوز قرار گرفته بود ، شخصيت خود را بسيار ضعيف و شكننده مي پنداشت و احساس نگراني مي كرد كه در فعاليت هاي جنسي او تأثير بگذارد. به خاطر تأكيد وي روي اثبات زنانگي خود قادر نبود نقش همسري خود را به خوبي انجام دهد. هنگامي كه با بهره گرفتن از اين روش توجه از خود را به همسرش معطوف كرد ، توانست بر مشكلاتش فائق آيد. خويشتن نگري زياد درباره بلعيدن مثال بعدي تكنيك انديشه زدايي است. زني كه به خاطر وسواس در بلعيدن مشكل داشت و مي ترسيد كه غذا خوردن باعث خفگي اش شود با اين فرمول بر مشكلاتش پيروز شد : «لازم نيست: نگران بلعيدن غذا باشم ، چون قرار نيست كه من آن را ببلعم بلكه آنخودش اين كار را مي كند». او آموخت كه با اعتماد به سيستم بدني اش مشكل را برطرف كند (نيلسون، 2001؛ ترجمه بهفر ، 1384 و سروري ، 1383.)

[1] : Dream Analysis

[2] :antonoym

[3] : Dereflection

[4] : Fear

[5] : Thought of de-

[6] : Medical ministry

فرانكل از اصطلاح «روحانيت پزشكي»[1]براي تعيين چگونگي برخورد روان درمانگران با افرادي كه اختلالات روان تني دارند و مشكل بدنيشان قابل درمان نيست استفاده مي كند. فرانكل آن را وظيفه متخصص پزشكي مي دانست تا بوسيله آن بيماران را از جهت رواني آرام نمايد. نبايد روحانيت پزشكي رابا روحانيت كشيشي اشتباه گرفت. معنا درماني در مورد بيماراني كه از افسردگي درون زاد[2] و روانپريشي رنج مي برند با هدف كار برروي بخشهاي سالم بيمار صورت مي گيرد تا   نگرش شان را در يافتن معناي زندگي نسبت به رنج بردن تغيير دهند. ته مانده اي از حس آزادي حتي در مبتلايان به روان پريشي نيز وجود دارد و پايه اي ترين هسته ی وجودي اينان ، تحت تأثير سايكوز قرار نمي گيرد. اگر آنها اين باور را پيدا كنند كه تحمل كردن درد كار بي معنايي است ، روحيه خود را تا حد زيادي از دست خواهند داد (فرانكل، 1967؛  ترجمه معارفي ، 1384.).

كار با يك جوان اسكيزوفرني مثال كليدي روحانيت پزشكي است. يك جوان 17 ساله يهودي كه مبتلا باسكيزوفرني بود ، دو سال و نيم در يك كلينيك رواني اسرائيلي بستري بود. اما به ايمان يهودي خود شك كرده بود و خدا را براي متفاوت آفريدن وي با ديگران سرزنش مي كرد. فرانكل به او گفت كه شايد خد از او اين تكليف را خواسته كه مدتي در بيمارستان بستري شود و تحمل كند. جوان گفت به همين خاطر است كه هنوز هم به خدا اعتقاد دارد و شايد خدا بخواهد او خوب شود. فرانكل پاسخ داد : خداوند نه تنها مي خواهد كه شما را شفا دهد بلكه مي خواهد كه شما را از نظر مذهبي و روحاني نيز بالاتر از زمان قبلي از بيماري ات تبديل كند. پس از اين صحبت جوان بصورت اعجاب آوري بهبود يافت و فرانكل ديد كه او معنايي براي زندگي اش پيدا كرده كه نه تنها در تضاد با بيماري اش نيست بلكه بخاطر آن مي باشد(نيلسون، 2001؛ ترجمه بهفر،  1384وسروري ،1383).

اصلاح نگرش ها[3] :

اصلاح نگرش ها براي روان آزردگي خردزاد[4] ، افسردگي و اعتياد كه جلوي اراده معطوف به معنا را مي گيرد ، كاربرد دارد. همچنين در كنار آمدن با رنج بردن گريز ناپذير كه ممكن است ناشي از سرنوشت يا بيماري باشد مورد استفاده قرار مي گيرد. به طور كلي اين فن بر تغيير مجدد چارچوب نگرش ها از منفي به مثبت تأكيد مي كند. براي نمونه از درمانجو پرسيده مي شود كه آيا نكته مثبتي در اين موقعيت مي بيند؟ يا چه چيز براي شما در اين موقعيت يك آزادي در دسترس محسوب مي شود (محمد پور ، 1385).

شوخي و قصص در نظريه فرانكل

فرانكل غالباً در استفاده از فنوني مثل قصد متضاد ، حس شوخ طلبي افراد را تحريك مي كند. وي همچنين در سخنراني ها ، مقالات و كتابهاي خود اكثراً با طرح داستان خود و افراد ، و نيز مراجعاني كه ديده است ، سعي مي كند از آنها براي روشن شدن مفاهيم خود بهره جويد. فرانكل عنوان مي دارد كه به خوبي ديده شده است كه شوخي بيش از هر چيز ديگري در ساخت بشر ، مي تواند انسان را از شرايط سخت موجود جدا سازد و به او تواني ببخشد تا در برابر هر گونه سختيها و زشتيها برخيزد ، ولو اينكه براي چند ثانيه بوده باشد (فرانكل،1975 ؛ ترجمه صالحيان و ميلاني ،. 1384).

درمان گروهی سالمندان[5]:

در یک گروه درمانی سالمندان ، تنها ویژگی یک مشاور خوب دوست داشتن سالمندان نیست. سالمندان در گروه ویژگیهای منحصر به فردی دارند از قبیل: به دلیل مشکلات جسمی و روانی،فراخنای توجه برخی از انها ممکن است کوتاه باشد،همچنین برخی از انها کند عمل میکنند.(کوری و کوری،1386).

-سالمندان اغلب داروهایی مصرف میکنند که با عملکرد کامل انها تداخلایجاد میکند.

-سالمندان اغلب بیشتر از مواجه به توجه و تشویق نیاز دارند.

-سالمندان نیاز شدیدی دارند که صحبتهایشان گوش داده شود و احساساتشان درک گردد.

-مضامین مرتبط تر با سالمندان در مقایسه با گروه های سنی دیگر عبارت است از : فقدان- تنهایی و انزوای اجتماعی،فقر،احساس خرد سدن،تلاش برای یافتن معنا در زندگی،وابستگی،احساس بی فایدگی،نا امیدی و یاس،ترس از مرگ و مردن،اندوه ناشی از مرگ دیگران،ناراحتی از تحلیل جسم و ذهن،و افسوس خوردن در مورد گذشته.در درمان گروهی سالمندان،سالمندان عموما” نیازمند توزیح روشن و مشخصی از اهداف خاص گروه و دلایل نفع گروه هستند. سطح اضطراب در گروه سالمندان ممکن است بالا و مستلزم یک ساختار روشن

وتکرار هدفها و تدابیر گروه باشد. زندگی در سرای سالمندان غالبا” برای خصوصی بودن )زندگی خصوصی)(مناسب نیست به همین خاطر ممکن است سالمندان به خاطر ترس از باز گو شدن اسار خوددربین دیگران متفاوت نشان دهند.لذا مشاور باید در تعیین مرزهای راز داری و محرمانه بودن دقت زیادی داشته باشد تا مطمئن شود که اطمینان از بین نخواهد رفت و محیط امنی را برای اعضا فراهم کند. مشاور باید نکاتی را در حین کار با گروهای سالمندان در نظر داشته باشد:

- مراقب باشد که با این افراد به عنوان افرادی ضعیف رفتار نکنید

-  مراقب باشید که طرز صحبت کردن با انها را تغییر ندهید. از صحبت کردن با انها به عنوان کودکان خردسال بپرهیزید.

-  از شوخی به طور مناسب استفاده کنید. در زمان نا توانی در انجام تکالیف از خندیدن پرهیز کنید،اما وقتی انها بنا به دلایلی می خندند،شما هم بخندید.

-  نسبت به شان،هوش،و غرور انها بی احترامی نکنید.

-  مشخص کنید تا چه اندازه میتوانید بدون تخلیه ی احساسات کار کنید. و راهی برای ابقای اشتیاق پیدا کنید

-  بر این باور نباشید که هر سالمندی دوست دارد که با نام کوچکش خوانده شود(کوری و کوری،.1386).

یکی از مفید ترین گروهایی ویژه سالمندان ،درمان خاطره پردازی یک گروه خاص است.در این گروه اعضا را به یاد اوری و تجربه گذشته تشویق میکنند.این رویکرد درمانی میتواند به سالمندان کمک کند تا پلی بین گذشته و حال بزنند و و شور زندگی را به هستی جاری شان وارد کنند. معنا درمانی زمانی به عنوانفرار به گذشته تلقی می شد.،اما ادبیات این موضوع نشان میدهد که اکنون این روش به عنوان سودمندترینراهبرد درمانی در بهبود یکپارچگی روانی سالمندان است. سینگر،ترازو ورکین یاد اور میشوند که گروهخاطره پردازی به اعضای سالمندان فرصت میدهد تا با افرادی که نگرانیها و تجربه های مشابه دارند ارتباط برقرار کنند . چون افسردگی نسبت به فقدان و تغییرات،مضمون اساسی در زندگی سالمندان است، بنابر این گروه میتواند مکانامنی برای بیان احساسات تنهایی و نا امیدی انها باشد. روشن است که گروه های خاطره پردازی اجتماعی شدن را که عنصر محوری در غلبه بر انزوا است،تسهیل میکنند. کر نیز اومک ویرتر ازتجربه های زندگی به عنوان راهی برای بر انگیختن اعضا ی گروه جهت یاد اوری و مجسم کردن تجربه های گذشته استفاده میکنند. برخی از مضامین زندگی در چنین گروهایی مانند: خاطرات کودکی،زندگی شغلی،فشارروانی و مباحث جنسی میباشند.(کوری و کوری. 1386).

[1] : Clerical Medical

[2] : Endogenous depression.

[3] : Attitudes

[4] : Khrdzad

[5] : Elderly

از هر 5سالمند یک سالمند داری اختلالات روانی مشخص و معنا داری است. این رقم شامل 16% بیماریهای روانپزشکی اولیه و 3% دمانس که به همراه نشانه های روانپزشکی و وخیمتر میشوند.اختلالات افسردگی واضطراب رایجترین مشکلات سلامت روان در بین افراد سالمند است. که به ترتیب در حدود 3 تا 7 درصدو   11 درصد جمعیت کلی افراد سالمند را مبتلا میکند. شیوع علایم اضطراب در بین افراد سالمند می تواند به میزان 20 درصد هم برسد.براورد ها نشان میدهد که در 8-16%  افراد سالمند ساکن در خانه سالمندان، 15 تا 20 در صد افرادی که خدمات مراقبتی اولیه دریافت میکنند و 25تا33درصد افراد سالمندی که در یک بیمارستان مراقبتی حاد به سر میبرند و بیش از50 درصد افراد سالمندی که تسهیلات مراقبتی درازمدتدریافت میکنند ،دارایی افسردگی خفیف ند .(حیدرنیا،1387).شیوع اختلالات روانی دیگر در میان افراد سالمند از قبیل اسکیزو فرنی و اختلالات دو قطبی بسیار پایین کمتراز یک درصد)میباشد،که گرچه این اختلالات ،اسیبهای کارکردی معنا داری را به افراد سالمند میرساند.(حیدرنیا،1387).

روش های پیشگیری از افسردگی[1] وتنهای[2] در سالمندان:

ورزش: یافته های حداقل دو برنامه نشان میدهد که ورزش میتواند به پیشگیری ازتنهای در سالمندان کمک کند. والس و کلیگس یک مداخله ی چند مولفه ای در شرکت گنندهای یک ویزیت 30-60 دقیقه ای به همراه یک پرستار در یک مرکز سالمندی مورد ارزیابی قرار داده اند.، تا عوامل خطر برای عدم توانایی(ناتوانی)را بررسی کنند. همچنین یک برنامه ورزشی تحت نظارت را معرفی کنند. این ویزیت برای عادتهای فعلی ورزشی ، الکل و استفده از تنباکو،عادتهای رژیمی،ونیز بر موضوعات سلامت محیط خانه و خانواده تمرکز دارد. پرستار از طریق تلفن با ازمودنیها تماس داشت تا روند اهداف پروژه بررسی شود. و نیز تغییر رفتار پیوسته بود که بوسیله ی یک مربی ورزشی آموزش دیده رهبری میشد. (چیا جونگ[3]و همکاران ، 2010).

پیامدهای مثبت شامل عملکرد سلامتی بهبود یافته و کاهش علایم افسردگی مطالعه دوم که توسط پنینکس و کلیگس اداره میشد، در ان اثر بخشی ورزش در جلوگیری از افسردگی افراد سالمند دارای آرتریت ارزیابی شد، پنینکس و کلیگس به مدت 3ماه مقایسه ای انجام دادند. بین گروهی که برنامه مقاومتی  یا ایروبیک دریافت میکردند با گروهی کنترلی که فقط آموزش مدیریت ارتریت دریافت میکردند. برنامه ورزشی ایروبیک مشتمل بود بر برنامه پیاده روی داخل سالن که تحت نظارت رهبر ورزشی به دفعات 3 بار در هفته و به مدت 1 ساعت، اداره میشد برنامه های ورزشی ایروبیک و مقاومتی هر کدام به مدت 14 ماه به صورت برنامه ورزشی خانگی با حمایت نظارت یک رهبر ورزشی پی گیری شد.ارزیابی این برنامه ها نشان داد ،که ورزش ایروبیک (نه ورزش مقاومتی)به طور معنا داری علایم افسردگی را کاهش داد. یافته های تحقیق حاظر نه تنها از تحقیق قبلی حمایت میکرد یعنی = ورزش یک درمان اثر بخش برای افسردگی اواخر زندگی است، بلکه مزیت های ورزش در پیشگیری از نشانه های افسردگی در افراد سالمند غیر افسرده هم در این تحقیقات شرح داده شد.

1.کلاسهای آموزشی :

چندین برنامه اموزشی اثر بخش کلاسهای اموزشی در پیشگیری از افسردگی وتنهای افراد سالمند را ارزیابی کرده اند. یک کلاس اموزشی ارتریت 10هفته ای که همراه با کاهش معناداری در نشانه ها ی افسردگی بود. درمقایسه با یک گروه کنترل به مدت 2سال ارزیابی و پیشگیری شد.  مدت 6 هفته که با یک گروه حمایتی با میزان افسردگی پایین ترکیب شده بودند، به مدت 2 سال با یک گروه کنترل  مقایسه و پیگیری شد.و در اخر کلاسهای درس و دوره های چند مولفه ای ذهن- بدن که بصورت خانگی یعنی خارج از کلاس های رسمی درس بودند، از قبیل اموزش ارام سازی – تغییرات شناختی – حل مسئله –ارتباط – درمان رفتارهای بی خوابی – تغذیه و ورزش – و دستورالعمل روابط مابین ذهن – بدن ،همگی با کاهش درعلائم افسردگی و اضطراب در مقایسه با گروه کنترل همراه بود )چیا جونگ و همکاران،2010).

2:مرور زندگی[4]:

زاسنیسکی و کلیگس اثر بخشی معنا درمانی در کاهش عواطف منفی در افراد سالمند ساکن در مجتمع های بازنشستگی را بررسی کردند. برنامه،بازتابهای خود افراد سالمند را در قالب فیلم و برنامه به انها نشان میداد.این برنامه اعضای یک مجتمع بازنشستگی را در بر میگرفت که به مدت یک دوره 8هفته ای و هر قفته دو ساعت ویزیت را شامل میشوند.

[1] : Depression

[2] : Solitude

[3] :jong.ch

[4] : Life Mrvrkrdn

یکی از نظریه های رشد روانی – اجتماعی دوران پیری نظریه روانی اجتماعی اریک اریکسون میباشد. در هشت مرحله رشد روانی- اجتماعی اریک اریکسون که شامل )طفولیت*اوان کودکی*سن بازی*سن مدرسه*نو جوانی *مرحله جوانی * میانه سالی * مرحله پختگی * عروج یا یک پارچگی خود در مقابل نامید=خردمندی(65سال به بعد) این مرحله از دیدگاه اریکسون اخرین مرحله در نردبان رشد است و زمانیکه خود در پایان فعالیت ها و کوشش های زندگی است. .و میتواند گذشته را جمع بندی کند(ابوالقاسمی،1386).در این مرحله،مسائل مختلفی مانند از دست دادن قدرت و سلامتی جسمی ، بازنشستگی،بیکاری،کم شدن درامد،از دست دادن اقوام و دوستان و احتیاج به برقراری مجدد ارتباط اجتماعی و روانی با دیگران. به خصوص باهمسالان نمودار میشود. به نظر اریکسون،فرد در این دوره از زندگی،دچار بحران روانی اجتماعی چندانی نمیشود و بیشتر به جمع بندی،ارزیابی و مرتبط نمودن تجارب مراحل مختلف تکامل ایگو در گذشته،مشغول میشوداین رون را اریکسون عروج یا یکپارچگی خود مینامد. این احساس عروج خود با نگاه کردن به گذشته درابعادمانند ازدواج ،شغل، پیشرفت های اجتماعی و فکری  و غیره حاصل میشود. شخصی که از خود احساس رضایت نماید از مرگ نمی ترسد چرا که تداوم زندگی خود را د رخلاقیت های خود و یا زندگی نسلهای بعدی می بیند. افرادی که روند عروج خود را نمیگذرانند ،از مرگ میترسند ، شدیدا” احساس شکست میکنند . دائم ار ایند ه میترسند و همواره حسرت زندگی بهتر در گذشته را میخورند. تلخی،احساس پشیمانی و شکست ممکن است فرد را به کهولت زودرس ،افسردگی،خود بیما ر انگاری ،واکنشهای پارانوئیدی و نوسانهای خلقی دچار سازد(ابولقاسمی،1386).

نظریه های دیگر رشد روانی اجتماعی دوران پیری:

1.نظریه پردازان دیگر ،دیدگاه اریکسون را در مورد اواخر بزرگسالی یا دوران پیری مانند مراحل اول و وسط بزرگسالی اوروشن و اصلاح کرده اند و تکالیف رشد،فرایند های تفکر ،و فعالیتهایی را که به انسجام من یا خویشتن کمک میکنند ،مشخص نموده اند.همه قبول دارند که رشد موفقیت آمیز و ثمر بخش در سالهای آخر زندگی ،انسجام و تعمق بیشتر شخصیت را در بر دارد.(ابوالقاسمی،.1386)

.نظریه پک:[1]سه تکلیف انسجام من یا خویشتن[2]:

به عقیده رابرت پک تعرض انسجام من در برابر نا امیدی اریکسون از یه تکلیف مجزا تشکیل میشود.برای اینکه انسجام ایجاد شود ،هر یک از یاین تکالیف را باید انجام داد:

الف:تمایز من در برابر دل مشغولی به کار-نقش: این تکلیف از باز نشستگی حاصل میشود و افراد سالخورده ای که شدیدا"خود را وقف شغلشان کرده اند ملزم میدارد راهای دیگری برای تامین کردناحساس ارزشمندی پیداکنند.کسی که برای انسجام تلاش میکند باید یک رشته نقشهای خانوادگی ،دوستی اجتماعی را متمایز کند که به اندازه شغل او رضایت بخش باشند.

ب- استعلای بدن در برابر دل مشغولی بدن: پیری تغیراتی را در ظاهر  و ضعفهایی را در توانایی های جسمانی و مقاومت دربرابر بیماریها به همراه دارد. برای کسانی که سلامت روانی شان شدیدا"به حالت بدنشان وابسته است ،دوران پیری میتواند دوران سختی باشد. سالخوردگان باید با تاکید بر توانایی هایشناختی و اجتماعی خود، محدودیتهای جسمی شان را تعالی بخشند.

ج- استعلای من در برابر دل مشغولی: در حالی که افراد میانسال میپذیرند که زندگی متناهی است،سالخوردگان با مرگ خواهر برادرها و دوستان و همسالان د رجامعه شان ،به خود یاد اور میشوند که مرگ قطعی است. انها باید از طریق سرمایه گذاری د راینده ای طولانی تر به جای عمر خودشان ،راه سازنده ای را برای مواجه شدن با این واقعیت پیدا کنند. اگرچه سالهای زاینده ی اوایل و اواسط بزرگسالی افراد را برای پیری رضایت بخش اماده می سازد ،ولی دستیابی به انسجام من ،مسلزم تلاش مستمر در جهت ایمن تر ،هدفمند تر،و خوشنود کنند ه تر ساختن زندگی برای کسانی است که بعد از مرگ فرد زندگی میکنند.

در نظریه پک،سالخوردگان برای انسجام من باید از زندگی شغلی ،بدن و هویت مجزایشان فراتر روند.انها باید از خردمندی خود کمک بگیرندو طوری به فکر دیگران باشند که زندگی انها را بهتر کند. موفقیت انها بر حالت درونی رضایت خاطر انها و تا  سودمندی که بر دیگران می گذارند ،آشکار است)نیک روان مفرد،.1387).

[1] :pak

[2] : Self